Schuilen in het Rijks / Noodweer in de provincie

Pim Trooster
In de rij voor het Rijksmuseum, foto: Kunstklimaat

De deur van het Rijksmuseum in Amsterdam werd bewaakt door een aantal mannen van de beveiliging. Een buslading Aziatische toeristen werd direct na openingstijd binnengelaten. Enkele, tot nu toe rustig wachtende actievoerders, morden hierover, waarop anderen hen op het hart drukten om kalm en beheerst te blijven om de actie niet in gevaar te brengen. Maar de teleurstelling over de ongastvrije houding van het Rijksmuseum, ondanks het vooroverleg en ondanks het gezamenlijke belang, was voelbaar. Honderden ‘poeslieve’ kunstenaars die op zondag 27 februari deelnamen aan de actie ‘Schuilen in het Rijks’ werden tergend langzaam en vol achterdocht binnengelaten.

Suppoosten waren klaarblijkelijk geïnstrueerd om bij het minste of geringste direct in te grijpen (bij fotograferen en telefoneren) en de schrijvende pers werd geweerd. En dat terwijl de actie juist een lans wil breken voor een weldoordacht kunst- en cultuurbeleid. De positie van kunst bevindt zich in noodweer.

Gedurende de dag hielden diverse sprekers een betoog, dat zij koppelden aan bestaande werken uit de collectie van het Rijksmuseum. Anna Tilroe verbond haar pleidooi aan Warhols portret van Beatrix; Alex de Vries hield een beschouwing over Vermeer en schetste de positieve invloed die de vervalsingen van Van Meegeren hebben gehad op de waardering van het grote publiek voor deze kunstenaar. Anne Berk hield een vrij technisch financieel betoog, waarin zij ons voorrekende dat sinds de afschaffing van de BKR, met in 1983 nog een budget van 130 miljoen, het Fonds BKVB nu nog maar 22 miljoen te verdelen heeft, waarvan slechts 12 miljoen voor individuele, beeldende kunstenaars. De meeste betogen hadden echter een positieve boodschap die naadloos aansloot bij de tien actiepunten die het organiserend comité had samengesteld in het manifest, dat ondertekend kan worden op schuileninhetrijks.nl.

Ook KiK (Kunst in Kolderveen) waaraan ik sinds begin 2010 ben verbonden als artistiek leider, is door het besluit van de provincie Drenthe om de subsidie per 1 januari 2011 volledig stop te zetten acuut in levensgevaar. Lucette ter Borg schreef op 28 december 2010 in het NRC over bezuinigingen door provincies en gemeenten, waarin zij de locale ramp met KiK in een bredere, maatschappelijke context plaatste. Kunstinstellingen als CBK Dordrecht, Kade Kunsthal in Amersfoort en KiK dreigen met de landelijk aangekondigde culturele kaalslag, door de gemeentelijke en provinciale overheden al bij voorbaat te worden wegbezuinigd.

Als gevolg van de radicalisering in rechtse, politieke stromingen verdedigen ook steeds meer politici van traditionele middenpartijen het standpunt dat kunst en cultuur in de eerste plaats moet gaan over de plaatselijke en regionale onderwerpen en over het bevorderen van amateurkunstbeoefening. Een zorgelijke ontwikkeling die het kunstenaarsinitiatieven onmogelijk maakt om nog excellent en onderscheidend te kunnen blijven programmeren. Het belang van bovenregionale, nationale en zelfs internationale programmering en uitwisseling is dat het nieuwe invloeden en ontwikkelingen toont, vernieuwing brengt. Ook voor lokale kunstenaars is dit van groot belang. Kunst en kunstenaars kunnen immers maar moeilijk gedijen en al helemaal niet floreren in isolement.

KiK is gehuisvest in een voormalige zuivelfabriek in het kleine lintdorp Kolderveen, op vijf kilometer afstand van Meppel, middenin het Drentse landschap. KiK bouwde afgelopen jaar in de fabriek een nieuwe studio met woonappartement, nota bene medegefinancierd door Provincie Drenthe. Een investering die in de huidige besluitvorming lijkt te worden tenietgedaan. Naast kunstinstellingen als het CBK-Drenthe, het kunstenaarsinitiatief DefKA in Assen, de PAIR (de mobiele AiR) van de PEERGROUP uit Veenhuizen en het Drents Museum in Assen, is KiK de enige plek waar structureel hoogwaardige, hedendaagse kunst wordt geproduceerd. Het is een kleine maar unieke werk- en presentatie-instelling met grote ambities.

Op dit moment is KiK in onderhandeling met de provincie over een eenmalige financiering. In het gunstigste geval krijgt KiK dan de mogelijkheid om met 1/3 van de financiering van voorgaande jaren binnen drie jaar te verzelfstandigen. Hoe hard het ook stormt in de provincie, KiK moet hoe dan ook blijven en eerlijk gezegd: KiK is niet eens gestopt, want hoe de uitkomst van de onderhandeling ook uitpakt, de eerste AiR gast van dit jaar, Karin van Pinxteren, is alweer met groot enthousiasme van start gegaan. Tot 15 april is zij te gast in KiK.

Alex de Vries voor het het Melkmeisje van Vermeer tijdens Schuilen in het Rijks, foto: Pim Trooster
Soledad Pinto installeert SUSPENDED OBJECTS | OBJECTS IN SUSPENSION in KiK