Als een malafide architect presenteert Abner Preis een bouwsel dat nog het meest weg heeft van een maquette, maar dan van een ingestorte stad. The Flower bestaat uit bezweken huisjes, overgoten door een witte substantie, gepresenteerd op een plat vlak op schagen. Het lijkt erop dat Preis ons de gevolgen van een ramp onder de neus wil wrijven, wat bevestigd wordt door het enigszins sentimentele verhaal van een grootmoeder en haar kleinzoon, dat via luidsprekers te horen is: ‘a shake spilled our tea and smashed our table’.
Maar als we ons met gepast ontzag rond de catastrofe bewegen, ontdekken we tussen de witte troosteloosheid een rood bloemetje. Van Lego. Wie vaker verhalen van Preis heeft gehoord, weet ook wel dat ze altijd een happy end hebben van het soort dat in Disneyland niet zou misstaan, maar in het geval van The Flower doet het de vraag rijzen of hij het leed van rampen wel serieus neemt. Of probeert hij ons duidelijk te maken dat het grootste onheil niet van de natuur buiten ons komt, maar van onze eigen natuur, waarin cynisme lijkt te prevaleren over positiviteit.
Ook Sylvie Zijlmans laat kinderspel de hoofdrol spelen in een ramp geïnspireerd op tsunami’s. Zij zet ons middenin de huiskamer waarin de ramp zich voltrekt. Dat heeft inderdaad het effect dat we ons het drama beter voor kunnen stellen, beter dan wanneer we haar via helikopterbeelden op het journaal zien. Maar Zijlmans’ foto’s vormen niet zozeer een nieuwe journalistieke invalshoek. Het gutsende water is gepresenteerd in schilderij-achtig licht, druipende boeken en servies zijn gerangschikt in een uitgebalanceerde compositie. Dit is een portret van een waterramp, zoals je ook een portret van een mooie vrouw zou kunnen maken.
Een raadselachtig portret is het wel, want je ziet niet waar het water vandaan komt – de ramen zijn nog heel – en het lijkt alleen maar op de tafel te vallen waar kinderen onder schuilen. Dat geeft een science fiction-achtige sfeer aan de beelden. We kunnen de omvang en aard van de ramp hier niet overzien, wat maakt dat hij ook niet hoeft te worden ingedeeld in een disneyland-categorie als goed of kwaad. Als het waterportret kon glimlachen zou het een glimlach van Mona Lisa zijn, een die al onze aangekoekte ideeën over rampen spottend wegspoelt.
