Hoi Christine,

Marian Cousijn
Uitlopers van de Wisteria op het balkon van Marian Cousijn

Amsterdam, 16 april

Hoi Christine,

Wat goed om van je te horen! Volgens mij zagen we elkaar voor het laatst in Venetië, in dat communistische caféetje waar wijn 1 euro was (en voor jou 20 cent). Hopelijk ben je gezond, en je vrienden en familie ook. Ik herken veel van wat je schrijft over de situatie in Milaan. De eerste week van de lockdown, die hier gelukkig minder streng is, was ik me hyperbewust van mogelijk besmettingsgevaar. Tijdens het boodschappen doen durfde ik een kriebelende haarlok niet uit m’n gezicht te strijken, en ik werd gek van bezorgdheid toen ik hoorde dat mijn zus voor de gezelligheid bij mijn moeder ging logeren. Ik droomde steeds dat ik moest hoesten. Inmiddels ben ik de nieuwe choreografie van het openbare leven wat meer gewend.

Er is hier één keer geapplaudisseerd voor de zorg. Toen ik vorige week tijdens een honingkleurige zonsondergang door een verlaten straat liep, speelde een oudere man trompet op zijn balkon. Het Wilhelmus heb ik – gelukkig! – nog niet door de straten horen schallen. 

Ook hier is de culturele sector kwetsbaar. Zelf werk ik als freelancer bij Eye, en ik heb een tijdelijk contract bij de Oude Kerk. Ik had me al op het ergste voorbereid, maar beide musea zetten alles op alles om hun medewerkers te behouden – ook degenen in een kwetsbare positie. Niemand weet hoe de situatie zich verder ontwikkelt, maar het is bemoedigend dat in deze fase aan de mensen wordt gedacht. Voorlopig kan ik blijven werken.

Niet iedereen heeft dat geluk. Het Stedelijk heeft haar museumdocenten nog drie dagen doorbetaald. Het Rijks vergoedde gecancelde tours iets langer, maar daar kregen de rondleiders op een vrijdagavond om 8 uur een mailtje met de mededeling dat ze tot het najaar geen werk hebben, en dat de meesten van hen überhaupt niet meer terug kunnen komen. Heel pijnlijk – vooral omdat de belastingdienst heeft geoordeeld dat freelance rondleiders als schijnzelfstandigen werken, en dus dezelfde rechten zouden moeten hebben als werknemers in loondienst. Echt teleurstellend hoe makkelijk die grote musea hun mensen – met wie ze vaak al jaren samenwerken – aan de kant zetten. Het sociaal-maatschappelijke bewustzijn waarmee ze zich in hun programmering profileren, verliest door dit beleid geloofwaardigheid. Ik ben benieuwd hoe jij hierover denkt.

Gelukkig is er veel veerkracht. Ook hier ontstaan allerlei online initiatieven. Heel sympathiek, hoewel niet allemaal even geslaagd. Vaak mis ik een creatieve vertaling van de fysieke ervaring naar het virtuele. Dan vind ik de online tentoonstelling met browser-based kunstwerken van Upstream Gallery interessanter: die ervaar je in volle glorie op je beeldscherm.

Soms fiets ik langs verschoten affiches voor tentoonstellingen, concerten en festivals. De tragiek daarvan! Aanvankelijk liet de culturele sector niet luid van zich horen in de media, maar daar kwam vorige week verandering in. Er is gisteravond 300 miljoen beschikbaar gemaakt – een welkom begin, maar lang niet genoeg om faillissementen te voorkomen. We kijken jaloers naar het steunpakket in Duitsland. Daar zijn ze natuurlijk gewaarschuwd voor de gruwelijke consequenties van een gefrustreerde kunstenaar die een carrièreswitch maakt (flauwe grap, waar ik toch even om moest grinniken).

Maar in alle ernst: het viel me op dat mensen tijdens de eerste dagen van de lockdown als eerste tips deelden voor films, boeken, series, poëzie en podcasts. Pas later volgde de hausse aan thuiswerktips. Hoewel cultuur ontbreekt op de lijst ‘cruciale beroepsgroepen’, blijkt duidelijk hoezeer mensen in crisistijd behoefte hebben aan kunst. Ik hoop dat overheden zich daarnaar gedragen.

Wanneer zouden musea weer open kunnen? Je kunt daar beter afstand houden dan in de supermarkt en je mag er toch al niks aanraken. Waar ga jij als eerste heen als het weer mag? En tot slot: hoe breng je je dagen door? Lukt het om te schrijven en kunst te maken? Laten we elkaar op de hoogte houden!

Groetjes,

Marian

P.S. Weet je of Tubelight budget heeft voor ons?

Marian Cousijn is kunsthistoricus en curator. Ze werkt onder meer als curatorial editor bij de Oude Kerk.