Het beloofde land dat Mozes de bevrijde Israëlieten toonde, moet er ongetwijfeld aantrekkelijker hebben uitgezien dan het landschap op de foto’s die Lidwien van de Ven momenteel toont in Galerie Paul Andriesse.
De acht zwart-wit foto’s die op groot formaat rondom in de voorruimte hangen – zichten vanaf de berg Nebo over het land van Kanäan, het huidige Israël – gunnen ons nauwelijks een blik op ‘het land van melk en honing’. Het land waar ‘zilveren vlakten met wuivende palmen zich uitstrekten tot aan een horizon van blauwe zee’. Evenmin is voor te stellen dat het landschap waarnaar we kijken het toneel is van het huidige Israëlisch-Palestijnse conflict. Niets wat de camera heeft gevat, duidt in die richting: wat we zien is een verstild, bijna leeg beeld.
Van de Ven lijkt bewust op zoek te zijn naar dergelijke beelden. Zij stelt zich nadrukkelijk niet op als een fotojournalist, die op een dergelijke plek waarschijnlijk een veel herkenbaarder beeld zou hebben geschoten. In plaats daarvan kiest zij voor een grotere gelaagdheid, of voor een lagere lees- of herkenbaarheid, die het beeld open laat voor velerlei (persoonlijke) interpretaties. Om die reden wellicht toont zij in de galerie nog vier andere beelden – van een groep gesluierde vrouwen in Iran, een Arabisch aandoende jongen die zijn gezicht verbergt, een woestijnnacht en een groep politieofficieren in het centrum van Brussel – die ogenschijnlijk geen relatie hebben met de serie Het Beloofde Land. Hierdoor kan de bezoeker tussen de beelden dwalen, en mogelijke verbanden leggen. Maar de plekken waar Van de Ven haar foto’s heeft gemaakt zijn te expliciet om aan de politieke connotaties ervan voorbij te gaan. Onwillekeurig dringt zich de vraag op waarom het Israëlische landschap op deze wijze wordt getoond. In tegenstelling tot bijvoorbeeld het werk van Paola Yacoub en Michel Lasserre, die in contrasterend prachtige foto’s de effecten van oorlog op de architectuur van een landschap weergeven – zoals bij de grens tussen Israël en Zuid Libanon, ook jarenlang toneel van politieke conflicten – blijft Van de Ven’s Beloofde Land tamelijk aan de oppervlakte. In een groot overzicht van haar werk, zoals te zien was in het MUHKA in Antwerpen en het Domein in Sittard, vullen de beelden elkaar aan tot een betekenisvol geheel. Maar in de sobere galeriepresentatie komt de aandacht meer op het onderwerp te liggen; een werk als Het Beloofde Land is daar niet tegen bestand.
HET BELOOFDE LAND, Lidwien van de Ven, tm 8 feb
Galerie Paul Andriesse, Prinsengracht 116, Amsterdam, t 020 6236237, di tm vrij 11- 18, za 14-18