Het geruststellende en ook wat slaapverwekkende tikken van de klok bij opa en oma thuis. Hij stond in de hal of hing aan de wand in de woonkamer. Als je geluk had was het een koekoeksklok waar om het uur een vogeltje zijn kopje uitstak. Het is voor velen een waarschijnlijk wat onbewuste herinnering aan hun jeugd; wie nu zo’n ouderwets tikkende en slaande klok tegenkomt denkt onwillekeurig aan het huis van zijn grootouders, waar de tijd trager leek te verstrijken dan elders. Job Koelewijn laat in Stroom een rechthoekige keet langzaam heen en weer schommelen, als de vertraagde pendel van een klok. Hypnose 2003 luidt de titel van het werk. Het pendelende gebouwtje bevat een winkel vol met klokken, van klein tot groot, van pendule tot digitale wekker. Om de zoveel tijd slaat een klok het uur of laat een wekker zijn oorverdovende signaal horen.

Op de uitnodiging voor de tentoonstelling Durée in Den Haag staan de woorden History en Future doorgestreept: het gaat Koelewijn om het nu, om de beleefde tijd. Naast de schommelende klokkenwinkel zijn nog twee werken te zien, één daarvan is de film Sur place waarin een wielrenner zich minutenlang in evenwicht houdt. Hij komt niet vooruit, er is geen actie, maar wel een continue beweging op de plaats. Spieren spannen zich, de blik is in opperste concentratie naar beneden gericht, de fiets beweegt nauwelijks. Samengebalde tijd.

Bij de Olympische Spelen van 1964 werd het wereldrecord ‘sur place’ gevestigd door de Italiaan Pettenella en de Fransman Trentin, zij hielden het zo’n 22 minuten vol. Later werd bepaald dat ‘sur place’ niet langer dan drie minuten mocht duren, langer werd niet gezond geacht. Het is een techniek die sprinters gebruiken om zich af te laten zakken naar de achterhoede van een colonne om even uit te kunnen rusten, terug in de tijd, zonder van de fiets te stappen.

Je kunt de werken van Koelewijn pas goed ervaren als je ‘de tijd’ neemt voor de tentoonstelling, als je alleen binnenloopt om ‘even’ het laatste project van Koelewijn te zien, zal het werk misschien wat summier overkomen. De bezoeker moet bereid zijn zich over te geven aan een traag Durée.

Het derde onderdeel van de installatie bij Stroom is een hok van 130 x 130 x 270 cm (lengte x breedte x hoogte), net een slag groter dan de klassieke telefooncel. Met enige regelmaat sluiten rolluiken de kleine ruimte af. Als de toeschouwer zich erin laat opsluiten staat hij uiteindelijk in een totaal verduisterd hok. Even is het intens donker en wordt het stil. De claustrofobie slaat toe. Dan begint het geratel van de omhoogtrekkende luiken weer, het licht stroomt binnen en opgelucht ervaart de bezoeker de grote lege, zacht verlichte tentoonstellingsruimte, de schommelende winkel en de balancerende wielrenner. Door tijdelijke afgesloten te zijn geweest van de buitenwereld, wordt de ruimte met alles wat zich daar afspeelt opnieuw en intenser ervaren dan ervoor.

In 1998 maakte Koelewijn het werk Cinema on Wheels, een kleine mobiele bioscoopzaal waarin een paar stoelen staan opgesteld tegenover een groot raam. Ergens buiten neergezet biedt het venster van de bioscoopzaal een gekadreerd uitzicht op het omringende landschap, een beeld dat zich als een filmstill presenteert. In de bioscoop klinkt filmmuziek, wat de associatie met een bioscoopbezoek versterkt. Het bestaande landschap wordt film. Voordat dit werk ontstond hakte Koelewijn in 1996 de achtermuur uit de ruimte van Galerie Fons Welters. In het werk The World is My Oyster werd de tuin achter de galerie zichtbaar. Omringd door de witte muur werd de achtertuin tot een zeer realistisch schilderij van een weelderig lusthof. Koelewijn voegde niets toe, hij liet alleen iets zien dat al bestond maar voorheen onzichtbaar was. Eenzelfde soort effect wordt bereikt met het rolluikenhok bij Stroom, waarbij de toeschouwer komend uit het duister de ruimte met andere ogen bekijkt.

Job Koelewijn laat de beschouwer van zijn werk met een nieuwe en geconcentreerde blik naar de realiteit kijken. Door de realiteit kwaliteiten van fictie mee te geven – een afgesloten kader, herhaling, filmmuziek – wordt deze met verhevigde intensiteit ervaren.