In Arti et Amicitiae was onlangs de jubileumtentoonstelling Sandberg Zoveel te zien van het Sandberg Instituut. Het Amsterdamse instituut voor autonome kunst bestaat 10 jaar en om dat heuglijk feit te vieren stelde Arti et Amicitiae haar zalen ter beschikking. Maar er was veel meer aan de hand dan alleen feestvreugde. Het Sandberg kreeg in Arti et Amicitiae ‘carte blanche' om eens flink uit te pakken, te tonen wat ze waard is met meer dan 40 potentieel en zeer bekende kunstenaars die onder haar gelederen onderwijs genoten hebben, om Staatssecretaris Rick van der Ploeg op andere gedachten te brengen. Want wat wil het geval: tegen het advies van de Raad voor Cultuur in, tegen zijn eigen opvattingen in en ondanks het succes van Sandberg 5: het televisieprogramma met de Een-Minuten, het succes van kunstenaarsinitiatievenmanifestatie ‘de Kunstvlaai' en ondanks het succes van ex-studenten als Joost Conijn, Florian Göttke, Job Koelewijn, Gijs Müller, Alexandra Rouppe van de Voort en Femke Schaap, heeft Van der Ploeg recent besloten dat het aantal studenten gehalveerd moet worden. Dit betekent concreet sluiting van Sandberg 2/Mariakapel in Hoorn en Sandberg 3 in Nagele, geen vervolg op ‘Vier de Kunstvlaai', einde van de Een-Minuten en het einde van tijdschrift De Verenigde Sandbergen.

Dat legde een grauwsluier over de feestvreugde. Het heeft iets Kafkaesk. Je kunt nog zo de tegenpartij proberen te overtuigen van je gelijk, maar al pratende hoor je jezelf en is het of de grond onder je voeten al langzaam wegzakt.

Hoe meer argumenten je ter sprake brengt ter bevestiging van je gelijk, des te meer er tegen je gebruikt worden. Het Sandberg heeft niet heel veel, maar wel Zoveel argumenten. Ik ben benieuwd of de Staatssecretaris er een zelf kent of heeft gezien. Kent hij de dynamiek van de Kunstvlaai, de enige manifestatie die alle kunstenaarsinitiatieven van Nederland aanspreekt, aantrekt en verenigt? Als hij er zelf nog niet geweest is omdat hij het ieder jaar ook druk heeft tijdens de Pinksterdagen, dan mag ik toch aannemen dat hij de lovende kritieken in de kranten heeft gelezen en zo alle edities vanachter zijn bureau op de voet heeft kunnen volgen.

Weet hij van de uitwisselingen tussen buitenlandse studenten en die van het Sandberg Instituut? Of van de internationale projecten in de Mariakapel in Hoorn, de voormalige thuishaven van De Achterstraat en nu het Sandberg 2? Kennelijk gaat het hem niet om kunst, en niet om de harde cijfers. De bezoekersaantallen van de massaal bezochte Kunstvlaaien zijn bij Jos Houweling zo op te vragen en het aantal ex-studenten dat aan internationale tentoonstellingen deelneemt, in buitenlandse ateliers verblijft, voor kunstpijzen als die van het VSB genomineerd zijn of wel prijzen als de Prix de Rome gewonnen hebben en bijvoorbeeld door het Amsterdamse Fonds zijn voorgdragen voor de jaarlijkse Gemeente Aankopen van Amsterdam en nog meer key figures zijn zo te achterhalen uit De Verenigde Sandbergen.

Het mes moest in de taart. Het was een mooie verjaardag. Florian Göttke onthulde in een installatie het geheim van de mysterieuze landschappen op video (t/m 10 december is werk te zien in het Stedelijk Museum, For Real). Gijs Müller stelde zich nog eens voor als trouwe vriend. Joost Conijn, wiens film ‘Vliegtuig' in De Fabriek, De Appel en op Manifesta 3 in Ljubljana is vertoond, toonde een nieuw staaltje vliegkunst. Er was zoveel, en meer. Hoog in de nok van de videozaal was de astronaut van Femke Schaap in eerste instantie aan het oog onttrokken. Wie eenmaal het licht ratelende geluid van de oude, voor haar werk zo typerende filmprojector hoorde, zag dan ook meteen de projectie van een astronaut op een piepschuimen plaat hoog boven zich hangen. De projectie volgde niet overal nauwkeurig de vorm van de plaat dus hier en daar ontstonden felgekleurde, scherpe naden. De astronaut die vooralsnog gewicht- en bewegingloos in het heelal zweefde, maakte plotseling een salto. Zijn vorige houding was bevroren in het piepschuim. Het geprojecteerde beeld kromp ineen en vulde vervolgens weer langzaam de piep schuimen plaat. Na deze salto stopte de projectie en was de astronaut verdwenen. (t/m 10 december is een prachtig werk van haar te zien in het Stedelijk Museum, For Real, zie ook verderop de rubriek: Tube's Choices)

Zoveel meer. De videoloop van Job Koelewijn liep onverstoord verder. Koelewijn sprong of zijn leven ervan af hing. Af en toe kwam zijn hoofd of kruin tevoorschijn uit een groot gat in de grond. Als hij hoog genoeg sprong, dan kon je net zijn gezicht zien; om het vervolgens weer te zien verdwijnen en je vertwijfeld achter te laten, kijkend naar een zwart gat. Ik denk aan Sandberg en haar volgende verjaardag. Is er volgend jaar een Lustrumvlaai? Krijgt de Een-Minuten-Tentoonsteling die nu nog de wereld rondreist een vervolg? Ziet De Verenigd Sandbergen haar derde jaargang? Wat mij betreft wel.