Zelfpublicaties zijn er in alle soorten en maten. Van krantjes tot lectuur in ruim 800 pagina’s tellend boekformaat. Van smooth vormgegeven glossy’s tot en met handgeschreven, gekopieerde A-4tjes. Bestaan ze uit slechts één velletje dan betreft het de simpelste vorm van de DIY (Do it Yourself).

Onder de naam Publish and be Damned zette Emily Pethick in juli 2004 een internationaal archief van zelfgepubliceerde tijdschriften op. Tentoongesteld in Cubitt, het Londense kunstenaarsinitiatief waar zij destijds het curatorschap voerde, bestond dat al uit 150 exemplaren. Sindsdien reist het archief door Europa, zo werd het onder meer in Praag getoond, en wordt het zoveel mogelijk aangevuld met nieuwe publicaties. Sinds 15 oktober is Publish and be Damned te zien in Casco te Utrecht, de eerste tentoonstelling van Pethick sinds zij in augustus als curator in dienst kwam.

Er bestaat een ware hausse op het gebied van de zelfgepubliceerde tijdschriften. Pethick is dan ook niet de eerste die een omvangrijk archief bijeen wist te brengen. Zo vond afgelopen april in Witte de With de manifestatie Printing Matters plaats. Aanleiding vormde de tentoonstelling Kiosk, eveneens een internationaal rondreizende tentoonstelling vol onafhankelijk drukwerk, waarmee samensteller Christoph Keller een overzicht wil bieden van diverse modellen van vermenigvuldiging en verspreiding van artistieke uitgaven of projecten.

Een soortgelijke achtergrond heeft Publish and be Damned. Pethick spreekt van een onderzoek: ‘Door zelf activiteiten te organiseren – en daarbij de gebruikelijke mainstream te omzeilen – creëren kunstenaars hun eigen netwerk en cultuur. Hoe ontwikkelt zich zo’n systeem, ontstaan uit onafhankelijke publicaties en daardoor vaak veel experimenteler. En, hoe gaat de gemeenschap daarmee om?’ Interessante vragen waarop men in Rotterdam, tijdens twee symposia die in het kader van Printing Matters werden georganiseerd, beter een antwoord gaf dan in Utrecht. Pethick ondersteunt haar tentoonstelling met een reeks events, verzorgd door kunstenaars die in het publiceren, naast het distribueren, vooral een manier zien zichzelf en hun werk te profileren. Daarmee richt ze zich op een klein onderdeel van haar archief waar, naast bladen die als alternatief tentoonstellingsmodel fungeren, alles wat maar enigszins een Do It Yourself gehalte heeft te vinden is. Het was prettig geweest als in dat complete overzicht een systematiek was aanaangebracht: de glossy’s bij elkaar bijvoorbeeld, evenals de recensiebladen zoals De Witte Raaf en Tubelight. Zijn er meer bladen als het Nederlandse Open Issues, een simpel vormgegeven gekopieerd blaadje waarin alleen interviews met kunstenaars zijn opgenomen? Het ontbreken van een systeem (als je er na een dikke twee uur geen ontdekt concludeer ik althans dat er geen is) leidt tot een moeilijk vergelijken naar wat er in de verschillende landen gaande is. Oftewel het bemoeilijkt het doen van je eigen onderzoek, terwijl Pethick juist dat laatste voor ogen had.

Neemt niet weg dat je wordt uitgedaagd te lezen. Daar draagt de bijzondere presentatievorm, speciaal ontworpen door de Zwitserse kunstenaar Luca Frei zeker aan bij. In plaats van de gebruikelijke tafels waarop dergelijk tentoonstellingsmateriaal normaliter op wordt uitgespreid, maakte hij een installatie bestaande uit houten kubussen. Daarop kun je al zittend uitgebreid bladeren tussen de her en der gelegen tijdschriften.