Vanaf 8 februari is in Galerie 10 werk te zien van Gijs Assmann (1966) en Pascal van der Graaf (1979). Vanuit de gedachte dat werken van verschillende kunstenaars elkaar kunnen versterken, giet de jonge galerie deze expositie in de vorm van een duopresentatie. In het geval van Assmann en van der Graaf – respectievelijk gevestigde naam en ‘jonge hond’ en tevens winnaar van de Koninklijke Prijs voor de Vrije Schilderkunst – levert dat een aardige confrontatie op.

Assmanns verontrustende sculpturen en tekeningen refereren aan het grootste raadsel van het leven, zijnde de dood. In zijn werk is de bataillaanse dualiteit zichtbaar tussen angst voor en verlangen naar de dood. Assmann relativeert morbide thema’s met een gezonde dosis Hollandse humor. Net als in Batailles filosofie speelt behalve de dood ook pornografie een sleutelrol in Assmanns oeuvre. Porno en zwartgalligheid symboliseren de zelfkant van het leven en versterken het besef van het menselijke tekortkomen.

Het thema sterfelijkheid komt heel letterlijk naar voor in de Vanitas-serie waaraan Assmann in 1992 begon. Die serie bestaat uit kleine keramische beelden in de vorm van een stilleven, opgedragen aan kennissen. De beeldjes zijn te beschouwen als portretten van de ontvangende partij, voorzien van persoonlijke elementen. Assmann beschouwt deze serie als een tussenstap van zijn tekeningen naar zijn grote beelden. De aquarellen dienen meestal als studie voor sculpturen. Opvallend aan Assmanns werk is de materiaalkeuze. Hoewel hij veel technieken tot in de puntjes beheerst, staat het experimenteren voorop. De werken hebben soms een onaf uiterlijk. Naast keramiek – ontdaan van het oubollige imago – maakt hij beelden met gips, textiel, glinsterende pailletten en gevonden objecten zoals veertjes en plastic speelgoed. Het beeldje Vanitas voor Liet bestaat uit een drager in de vorm van een bowlingbal met oren waarop een uitbundige tooi van roze, paarse en blauwe veren, bossen touw, wit kant en allerlei gevonden voorwerpen zoals een aardewerken kannetje en een geboetseerde bloemvorm zijn gearrangeerd. Assmann laat ook nog inspireren door kunsthistorische stereotype beelden die hij zich toe-eigent in zijn tekeningen en die nu en dan terugkeren in de Vanitas-serie.

Het vanitas-thema was de afgelopen jaren ook het onderwerp van Pascal van der Graafs schilderijen, verwelkte bloemen en schedels alom. Dat is anders in zijn nieuwste werk waarmee hij tevens De Prijs won. De door tekst beladen schilderijen zijn opgebouwd uit grijstinten. Het werk kenmerkt zich door een kritisch gebruik van verf en doek. Vorm, lijn en kleur worden in al hun facetten onderzocht. Hoewel Van der Graaf zijn vanitas-thema voor deze serie heeft laten vallen, ademen de grijze schilderijen even veel onheilspellendheid uit als het werk van Assmann. Ze verbeelden dreigende landschappen met slingerende boomstammen, dramatische luchten en ruig land zonder mensen met hier en daar een menselijk spoor, zoals een vogelhuisje of een galg. Langzamerhand worden de teksten zichtbaar die op graffiti-achtige wijze in de bomen verwerkt zijn. Of de zwaarmoedige teksten (Friday Night in the Kingdom of Doom, My Love is Like a Dark Cloud of Rain and is Always Right There Up Above You…) de schilderijen diepte geven, is twijfelachtig maar Van der Graafs verfgebruik doet dat in ieder geval. De nuance in de schilderijen ligt in het contrast tussen de subtiele dieptewerking in grijstinten en de zwaar aangezette, pop-artige wolkenpartijen. Van der Graafs schildertechniek imponeert. En hoewel zijn werk sterk verschilt van dat van Assmann zijn de overeenkomsten duidelijk voelbaar, ook voor de ongeoefende kijker. Dat is precies waarop Galerie 10 met deze tentoonstelling hoopte.

De verfrissende publieksgerichtheid van Galerie 10 is overigens opvallend. De galerie wil toegankelijk zijn voor jong en oud, leek en kenner, koper en kijker en – hoewel we een dergelijke uitspraak wel vaker horen – de galeriehouders merken dat ze daarin slagen, onder meer door de fortuinlijke ligging van hun galerie. Galerie 10 ligt midden in het centrum in een zijstraat van de Neude, waar een gevarieerd publiek rondloopt.

Utrecht heeft al een aantal goede maar wat conservatieve galeries (afgezien van Flatland Gallery) en eveneens interessante instituten voor hedendaagse kunst (BAK, Casco, Expodium) maar een drempelvrije galerie voor jonge kunstenaars moest de stad tot voor kort ontberen. Galeriehouders Jaap Sleper en Anne Tegelaar zetten met de tentoonstelling van Assmann en Van der Graaf weer een stap in de goede richting. Zij zien Galerie 10 in de toekomst als meer dan een galerie, als een ‘instituut’ in jaren zeventigstijl, waar ruimte is voor expositie, lezing en debat over hedendaagse kunst. Hoewel in de programmering nog een weg gevonden moet worden, heeft Galerie 10 al vijf tentoonstellingen georganiseerd. Gevestigde kunstenaars als Anutosh, Chantal Split en nu Assmann werden gecombineerd met pas afgestudeerden die nog een plek in de galeriewereld moeten veroveren.