Josh Smith is in zijn woonplaats New York vrij bekend, maar hier in Nederland is zijn werk tot nog toe onderbelicht gebleven, een solo tentoonstelling in De Hallen Haarlem daargelaten. Eén van de weinige beschikbare exemplaren van het in 2010 verschenen Stamp Book zal ik na lezing braaf – en zonder ezelsoren – weer retourneren aan de winkel waar het te koop is, opdat u – de geïnteresseerde lezer – het kunt aanschaffen. 

Josh Smith werd opgeleid tot graficus, maar brengt zijn dagen voornamelijk schilderend, plakkend en zeefdrukkend door. En dat doet hij aan de lopende band: hij maakte honderden schilderijen. Smith’s motieven vragen dan ook niet om minutieuze arbeid; zij bestaan hoofdzakelijk uit de letters van zijn naam die in verschillende samenstellingen op de doeken terugkeren.

Stamp Book is één van Smith’s dagboeken uit 2009, uitgegeven als paperback, geheel in zwartwit gedrukt en met het uiterlijk van een in linnen gebonden schrift met harde kaft. Op de cover staat een patroon van zwarte en witte vierkantjes, zoals van een een keukenvloer of dambord. De schilder heeft op één plek enkele vlakken tot leven laten komen door hun scherpe contouren te verleggen, alsof er zich iets onder het oppervlak bevindt. Binnenin, op de gelinieerde pagina’s, niets dan stempels en tekeningen in gewassen inkt. Het papier is dun, waardoor de tekeningen op achterliggende pagina’s meedoen.

Doordat Smith een beperkt aantal plaatjes laat terugkomen, ga je vanzelf schoonheid zien in massaproductie, poëzie in de herhaling. Smith laat je echter nooit helemaal wegdromen. Daarvoor zijn de combinaties te slim, verschillen ze net teveel van elkaar. Zoals met de amandelvormige ogen, die steeds in een ander gezicht figureren. Doordat de stempelinkt in sommige gevallen vele malen intenser is dan het gebruikte tekenmateriaal, werken die ogen hypnotiserend. Ze zuigen je mee als naar het oog van een orkaan.

Het boek is ook grappig: een vis met een gebitje en een paar menselijke oogballen bijvoorbeeld. Of een piramide van oogballen, vissen en karbonades. Van een collectie vissen maakte hij grote tekeningen die samen in een ander boek gebundeld zijn: de cirkel van reproductie en artistieke interpretatie volledig rond makend.

Stamp Book is niet alleen stevig verankerd in de kunstgeschiedenis (Warhol’s zeefdrukken, Braque’s en Rauschenberg’s collages, Dada en Ready Mades) maar ook actueel. Smith legde een vergrootglas op het individualisme en de drang tot onderscheiden, in een tijd waarin iedereen met Facebook op de ander lijkt, en via internet toegang heeft tot dezelfde kleding, muziek en andere uniformerende zaken. Kijk nog maar eens goed, lach eens hard, en maak je zorgen.