Ik zit in het oog van een sneeuwstorm. Om mij heen een onnavolgbaar patroon van sneeuw, het lijken wel duizenden piepschuimballetjes, die telkens weer een ongeveer gelijk pad afleggen, maar nooit precies hetzelfde. Boven mijn hoofd zweven twee schoteltjes, ze dartelen om elkaar heen en lijken gevangen in een luchtstroom, dan klappen ze met een harde knal tegen elkaar en storten boven mijn hoofd naar beneden. Ik wend mijn ogen af en lig op een bank.

Even later loop ik door een serene zen-tuin over een kunstmatige vijver. Links en rechts van mij draaien twee elektrische rotoren door de lucht aan een touw. Ze leggen een schijnbaar willekeurig weg af door de ruimte. Dan beland ik in een doolhof waarvan de muren steeds verschuiven, langzaam op mij afkomen en dan even zo snel weer van mij afdraaien. Het licht werpt steeds andere schaduwen over mij heen.

Een dik touw is om een stoel gewikkeld en doet deze over de grond draaien en kronkelen alsof het de slaaf van Michelangelo is. Op een video zie ik een man langzaam tussen twee lagen plastic gesealed worden. Zijn ogen zijn gesloten. Hij lijkt geen lucht te krijgen. Gelukkig ontdek ik een dunne luchtslang tussen de twee doorzichtige lagen plastic. Ik kijk naar een zeventiende eeuws portret van een dame dat op een draaikolk geprojecteerd wordt. Haar mond is een oneindig gapend gat geworden. Tenslotte beland ik in een donkere kamer. Ik ga zitten op een stoel en kijk in de spiegel voor mij. Opeens begint de spiegel hevig te trillen, steeds heviger, steeds onheilspellender. Dan niets. Ik ben mezelf verloren.

Being in the Middle is een wonderlijke tentoonstelling. Ronddwalen door het Vlaams cultuurhuis De Brakke Grond heeft iets van een droom. Het is niet eng, maar wel duister en niet meteen te duiden. Wat hebben de installaties en objecten van de Belgische kunstenaar Lawrence Malstaf te betekenen?

Lawrence Malstaf heeft zijn opleiding industrieel ontwerpen in Antwerpen genoten. Hij begon zijn werk met het ontwerpen van decorstukken voor verschillende theater- en dansvoorstellingen in Europa en Amerika. Het werk dat hij voor het Crash_Landing project van de Amerikaanse choreografe Meg Stuarts in 1997 maakte ziet hij als een ankerpunt: "Het ging er om het materiaal dat ik aanbracht in beweging te brengen, te confronteren met de performers. Niet de betekenis van de voorwerpen was belangrijk, wel hoe de confrontatie gebeurde, hoe snel, hoe traag, wat ze genereerde." Vanaf dat moment werden zijn ontwerpen zelfstandige objecten en installaties en ontwikkelden ze zich tot grotere en steeds algemenere ervaringen. Zijn werk is een onderzoek naar menselijke ervaringen, vooral die van de mens-omgeving of mens-technologie relatie. Hij brengt dit op een hele specifieke en slimme manier teweeg.

Vanuit zijn theaterontwerp achtergrond creëert Malstaf met installaties een soort decors of scènes waarin de acteurs zijn weggelaten. Being in the middle bedoelt, geloof ik, niet de kijker centraal te plaatsen, maar de kijker een andere, actievere rol te geven. Er vindt een perspectiefwisseling plaats waarbij de toeschouwer de rol van de acteur inneemt en zich zodoende in het midden bevindt. Daar gaat het om: ervaren in plaats van slechts kijken. De kunstenaar spreekt veel meer zintuigen aan dan gebeurt bij het kijken naar iets wat op een podium plaatsvindt of aan een muur hangt. Hij beschrijft zijn installaties als anti-automaten, precies geconstrueerd, maar toevallig wat betreft de interactie met mensen. Het zijn abstracties van ervaringen uit ons dagelijks leven.

Veel van de hierboven beschreven werken draaien volgens mij gedeeltelijk om het wegnemen van gevoelens van angst: angst om te verdwijnen, angst voor machteloosheid of voor aanpassing aan de technologische ontwikkelingen. Is dat er door de kunstenaar in gelegd of heb ik dat erin gezien? Kortom, wiens ervaring is het en welke waarde ken je haar toe? Positief of negatief, vrijblijvend of noodzakelijk en bewust of onbewust? Veel van onze ervaringen in deze tijd en onze omgeving zijn gemeenschappelijk en maar een klein deel is echt individueel. Dat wordt goed duidelijk in deze tentoonstelling. Is dat erg? Nee, het betekent misschien wel dat we een stuk minder individualistisch zijn dan soms wordt aangenomen. Belangrijker is dat wij ons hier van bewust worden.

De ervaringen die Malstafs kunst teweegbrengt zijn niet daadwerkelijk vervreemdend. De werken pleiten veeleer voor een hernieuwde sensitiviteit in de alledaagse omgang met onze hoog technologische maatschappij. Malstaf hierover: "Achter de schermen van onze geïndustrialiseerde leef- en werkomgeving gebeurt heel veel waar we ons mentaal of fysiek vaak onbewust aan dienen aan te passen… Misschien kun je mijn recente installaties als trainingsmachines zien, abstracte simulatoren waarin de bezoeker zich kan oefenen in flexibiliteit voor veranderingen in zijn milieu. Een training voor gevoeligheid en openheid voor het onbekende." Being in the Middle is daarin zeer geslaagd. Het is een spectaculaire tentoonstelling die tegelijkertijd ingetogen is. De installaties vragen om concentratie en stellen het individuele en gemeenschappelijke van de ervaring in de omgang met onze omgeving ter discussie.