Wat hebben het computerspel Halo 3 en het werk van Monet met elkaar gemeen? In eerste instantie helemaal niets, maar de Duitse schilder David Schnell (1971) heeft het impressionisme en de gestileerde beeldtaal van computergames op een verrassende wijze samengebracht in zijn werk dat momenteel te zien is in de overzichtstentoonstelling Stunde.
Dat Schnell gestudeerd heeft aan de Hochschule fur Grafik und Buchkunst is duidelijk zichtbaar. Deze legendarische kunstacademie in Leipzig staat bekend om haar traditionele opleiding waarin figuratie en technische vaardigheid centraal staan. Schnell behoort tot de derde generatie kunstenaars aan de HGB die onder de naam Neue Leipziger Schule internationaal doorbraken in 2003. De tentoonstelling Kunst in der DDR in de Berlijnse Neue Nationalgalerie in datzelfde jaar was een ongekend succes. Het werk van deze kunstenaars maakt gevoelens van ostalgie los, heimwee naar het dagelijks leven in het voormalige Oost-Duitsland.
Deze weemoed is goed voelbaar in de geschilderde landschappen van Schnell. Lange rijen naaldbomen, kleurige bloesems en blauwe luchten worden wakker geschud uit een lange slaap. Vreemde objecten vliegen met duizelingwekkende snelheid door het landschap. In sommige werken lijken deze dynamische elementen op explosies en architecturale structuren, terwijl een werk als Hof refereert aan een shooter game met gevaarlijke hindernissen. Overwoekerde zwarte panelen domineren de natuur, waardoor de suggestie wordt gewekt dat de hedendaagse maatschappij het oorspronkelijke landschap steeds meer inneemt. Hoe zag het er hier vroeger uit? Schnell schetst een donker, depressief beeld van deze veranderingen.
Iets recentere werken zoals Schatten en Umweg uit 2009 zijn door hun dromerige sfeer veel optimistischer van aard. Hoewel ook in Umweg allerlei vreemde vormen door het idyllische landschap vliegen, zijn beide werken ver verwijderd van het agressieve geweld dat Hof beheerst. Felle kleuren, bloesems en enkele streepjes strakblauwe hemel lonken uitnodigend.
In schilderijen als Schatten en Umweg is de invloed van het impressionisme goed zichtbaar, door de transparante en vluchtig geschilderde vormen die pas te onderscheiden zijn als er enige afstand tot het werk wordt genomen. Dat Schnell ook is beïnvloed door andere periodes uit de kunstgeschiedenis laat zijn extreme gebruik van perspectief duidelijk zien. Wie de werken van schilders uit de Renaissance zoals Masaccio en Uccello kent, zal hierin overeenkomsten zien met vrijwel alle werken van Schnell. Je wordt het werk ingezogen. Maar waar die wereld ons bij Masaccio naar bekende personages leidt, kom je bij Schnell terecht in een soort van niemandsland, want er is geen verhaal. Dit wordt goed duidelijk in een werk als Eingang, waarin je van links naar rechts wordt gestuurd, en ondertussen dunne, geometrische elementen tegenkomt die als hindernissen in de weg staan.
Deze hindernissen werken als metafoor voor ostalgie. Het landschap met zijn vertrouwde industriële levensaders is voorgoed veranderd in een nietszeggend gebied vol lelijke nieuwbouw. Bewoners van de voormalige DDR worden meegzogen in de snel veranderende, westerse maatschappij. Terecht stellen zij zich de vraag of ze dat wel willen. Want waar kom je terecht als je je overgeeft aan de stroom en de tijd voorbij raast en niks bij het oude blijft? De dubbele gevoelens over de versplinterde DDR maken van Stunde een boeiende ontdekkingstocht. Maar het extreme perspectief en de suizende snelheden krijgen na verloop van tijd een dwingend karakter. Na het zien van enkele werken lijk je als kijker gedrukt in een bepaald patroon. Schnells vormen worden dan repeterend en helaas ook forcerend.
STUNDE
David Schnell
t/m 7 november
GEM, museum voor actuele kunst
Stadhouderslaan 43, Den Haag