Tuin der Lusten

Lotte Haagsma

Tussen de bloemen van galerie annex bloemenzaak Brutto Gusto hangen de dagboektekeningen van Bas Meerman. Stoere mannen, mooie jongens en enkele glamourous dames in zwart-wit tekening en kleurige aquarel lijken zich zeer thuis te voelen in de weelderige omgeving.

In de met eikenhouten lambrisering beklede zijruimte van galerie Phoebus zijn tekeningen van Simon Benson te zien. Zacht gearceerde bomen groeien ondersteboven met in hun takken teksten als ‘Is the air on fire, I think I see it in your eyes’ en ‘Do you still fall asleep in one world and wake up in another’.

In Rotterdam openen een aantal galeries het seizoen met kunstenaars die zich hebben laten inspireren door het schilderij Tuin der Lusten van Jheronimus Bosch. De galeries hebben zich met dit initiatief aangesloten bij de grote Bosch-tentoonstelling die op dit moment loopt bij het Museum Boijmans Van Beuningen. Het bewuste schilderij is daar overigens niet te zien, het Prado – dat het in bezit heeft – leent het niet uit.

Voor Bosch was de tuin der lusten geen paradijselijke omgeving, maar een plek waar de mens zijn domme driften uitleeft om vervolgens gestraft te worden in het hellevuur. Zijn schilderij bestaat uit drie panelen met op het linkerpaneel Adam en Eva, op het middenpaneel het onbezorgd uitleven van de seksualiteit en op het rechterpaneel de hel en verdoemenis waar deze genietingen toe leiden. Geen vrolijke boodschap dus, hoewel het middenpaneel uitblinkt in schitterende kleuren, prachtig geschilderde mensfiguren en vreemde creaturen.

De tuin der lusten is bij Brutto Gusto op onbezorgd vrolijke manier tot stand gekomen. De dreiging van de hel waar het zwakke vlees der mensheid zal branden is ver te zoeken. Tussen echte bloemen hangen mooie mannen. Bas Meerman tekent en schildert met krachtige lijnen en eenvoudige vormen zelfbewuste figuren die genieten van seks, zonder schaamte of angst voor afkeuring. Trotse mannelijke geslachtsdelen en getrainde torso’s, zachte jongelingen en grote mannen in uniform, kijken de toeschouwer helder aan of richten hun blik op de partner waarmee zij verstrengeld zijn. De enige schaamte bij dit werk ontstaat misschien bij de toeschouwer die, terwijl het werk in zinderende kleuren en volle tekenpracht hem wenkt om te kijken, bij het zien van zoveel zelfbewustzijn en genieten zich toch enigszins voyeur voelt.

Simon Benson exposeert bij galerie Phoebus een installatie over het gehele oppervlak van een muur. De tekst ‘You showed me something but I couldn’t see what it was’ is in drukletters uit mdf gezaagd en aan de wand bevestigd. Ook Benson heeft de tuin der lusten als uitgangspunt genomen. Maar bij hem geen geëtaleerd genot maar ingetogen onbereikbaarheid: ‘I looked at one thing and it became something else’.

Naast installaties maakt Simon Benson tekeningen waarin het menselijk lichaam, de natuur, de architectuur en de taal hoofdrollen spelen. Het zijn fijnzinnige en doorwrochte werken. Geen om aandacht schreeuwende expressie, maar overpeinzingen, gefluisterde overwegingen, gedachten die langzaam uitgewerkt worden. Zachte arceringen worden overschreven door strakke drukletters of een krabbelig handschrift.

Schepping, leven en ondergang; drie fases beeldt Bosch in zijn Tuin der Lusten uit. Ook Benson brengt in zijn werk verschillende dimensies samen: een mens wordt boom, het hoofd van een vrouw zit gevangen in een gebouw, de iris van het oog is tegelijkertijd een planeet. Vliegende vogels, ogen die planeten worden, bomen die naar beneden groeien; de tuin van Benson is schaduwrijk, geen lichtvoetig lustoord. Seksualiteit verstopt zich, blijft over: verlangen naar liefde. Hier is geen sprake van straf, maar van afstand en bezinning.

Net als Jheronimus Bosch zijn Bas Meerman en Simon Benson verhalende kunstenaars die hun potlood, pen en penseel gebruiken om te vertellen over wat hen bezighoudt. De liefde voor het materiaal en de aandacht voor technieken zijn van alle tijden, maar de manier waarop de verhalen worden beleefd en uitgebeeld veranderd steeds. De presentaties bij Phoebus en Brutto Gusto zijn een ‘lust’ voor het oog zoals ook de tentoonstelling bij het Boijmans zeer ‘de moeite’ – van het in de rij staan voor een kleine selectie échte Bosch’en – waard is.

TUIN DER LUSTEN
t/m 7 oktober 2001

Bas Meerman
Brutto Gusto, Rotterdam
Simon Benson
PHOEBUS, Rotterdam