Een stuk ijs van een smeltende gletsjer naar Nederland halen – dat was het idee van Teun Castelein en Coralie Vogelaar. Met hun project My Polar Ice tonen ze overtuigend hoe onze pogingen om de natuur te redden zowel zinloos als belangwekkend zijn.

Het poolijs is tachtigduizend jaar oud, opgehaald uit Groenland van een gletsjer die als monument op de Unesco Wereld erfgoedlijst staat. Op de Rijksakademie zijn een vrieskist met een klein stuk ijs en een videoverslag van de tocht op de Noordpool te zien. Daarnaast verkopen Castelein en Vogelaar stukken van een brok van duizend kilo op het Museumplein in Amsterdam. Zoals we de panda redden door hem naar dierentuin te brengen, zo zal de poolkap geconserveerd worden door hem te transporteren naar onze vrieskist.

Dat het halen van het ijs fossiele brandstoffen kost en dus juist tot smelten van de poolkap leidt, beseffen de kunstenaars. Ze brengen daarmee voor de koper een wereldprobleem terug tot handformaat: doe ik er goed aan zo’n stuk te kopen, zodat mijn kleinkinderen nog poolijs kunnen zien? Of kleeft er aan elke poging om iets goeds te doen weer een nadeel, waardoor je haast beter passief kunt blijven? Daar komt nog eens bij dat er een commercieel voordeel te halen valt met de aanschaf van het ijs, zo suggereert de My Polar Ice-website: ‘Het smelten van de ijskap maakt je stuk elke dag meer waard’. Kopen we zo’n stuk natuur dan wel uit liefde, of speelt hebzucht een grotere rol?

Een mogelijk antwoord ligt bij een andere kunstenaar die met ijs werkte: Francis Alÿs. Hij maakte in zijn project Paradox of Praxis 1 een wandeling door Mexico Stad terwijl hij een blok ijs voor zich uitduwde, negen uur lang, tot het helemaal gesmolten was. Hij legde de tocht vast op video. Zijn werk toont de worsteling die de poolijskoper misschien heeft: het idee dat onze inspanningen niets opleveren, dat wat we doen nooit zuiver genoeg is. Sometimes making something leads to nothing is dan ook de ondertitel van zijn werk.

Toch is Alÿs’ project anders dan My Polar Ice, omdat hij de reactie van de omgeving meeneemt. De mensen op straat kijken niet op of om van Alÿs’ duwen van het ijs. Dat maakt zijn project relativerend. Zijn oplossing is dan ook: we moeten pogingen blijven doen tot iets groots, maar het niet-weten of het iets oplevert hoort erbij. Sterker nog, soms moet je expres iets doen wat misschien niets oplevert, om je bewust te worden van onze drang om efficiënt en nuttig voor anderen te zijn. En daarmee is een stuk poolijs redden zinvol in al z’n nutteloosheid. Je hebt al een stuk voor € 24,95. Alÿs zou de pizza’s uit zijn vriezer gooien en direct naar het Museumplein rennen.