Rijst met kip zonder saus

Lise Lotte ten Voorde

Het gaat goed met illustrator Tim Enthoven (1985). Hij studeerde in 2010 af aan de DesignAcademy in Eindhoven, won meteen twee prijzen en werkte al voor de VPRO Gids, New York Times Magazine en Items. Zijn afstudeerwerk Binnenskamers verscheen in 2011 als beeldroman. Met dit boek geeft Enthoven een eigenzinnige draai aan het genre, waarbij de lezer voortdurend in het ongewisse blijft over het waarheidsgehalte van wat verteld wordt.

Binnenskamers speelt zich voornamelijk af in de studentenkamer van hoofdpersoon Tim, die uiterlijke gelijkenissen vertoont met zijn schepper. Als het verhaal begint heeft Tim, student illustratie, zijn kamer al drie maanden enkel verlaten om te douchen en eten te halen – rijst met kip zonder saus, elke dag – bij Li’s Garden. Zijn dagelijkse routine bestaat uit ontbijten, douchen, poepen, eten, tekenen, tandenpoetsen en slapen. Zo rijgen de dagen zich aaneen, slechts van elkaar verschillend door ongewenste ontmoetingen op weg naar Li’s Garden.

Die rigide herhaling komt ook terug in de tekeningen. Drie spreads lang tekent Enthoven dezelfde routines, waarbij alleen de tekst het verloop van de tijd verraadt. Tot Li’s Garden op een ongelukkige maandag gesloten is en Tim uitwijkt naar MacDonalds. Hij loopt echter drie oud-studiegenoten tegen het lijf die hem meetronen naar een feestje, waar hij wordt voorgesteld aan een meisje dat tuitknaks (kleine sigaren) blijkt te roken – Tim staat bekend om zijn liefde voor dikke sigaren, naast het drinken van Schnapps.

Enthoven illustreert Tims obsessie voor het meisje door haar gezicht steeds groter te tekenen, terwijl haar pupillen veranderen in zijn gezicht. Eenmaal thuis wordt Tim geplaagd door onrustige dromen waarin het meisje, megagroot en met kwaadaardige grimas, haar vagina over zijn hoofd laat zakken. Ook bij daglicht heeft hij last van visioenen. Hij vlucht naar buiten, de al even onbetrouwbare buitenwereld in, bezoekt een prostituee en belt Paul, de vriend die hem eerder vreselijk teleurgesteld heeft.

Binnenskamers leest als een beatroman met de sfeer van een misdaadreconstructie. Enthoven heeft duidelijk zichzelf als uitgangspunt genomen voor deze knappe karakterschets, waarvan vorm en inhoud volledig op elkaar aansluiten. De tekenstijl is sober maar gedetailleerd, en wordt rommeliger zodra de buitenwereld Tims leefomgeving binnensijpelt: twee of meer figuren in dezelfde kleine kamer die een wirwar aan gedachten en controleverlies illustreren. Het spaarzame kleurgebruik (roze, ‘huidskleur’ en blauw), onderstreept de droomstaat waarvoor ze wordt ingezet. Enthovens gezichten drukken veel uit, de omgeving weinig, waardoor veel ruimte overblijft voor eigen interpretatie.

Door het gebruik van ritme, vlakverdeling (ook de plaatsing van de tekeningen op de pagina is van betekenis) en minieme verschillen tussen tekeningen, volgt het verhaal eerder een filmische structuur dan die van een klassieke (beeld)roman. Het doet wat denken aan Stanley Kubricks fantastische verfilming van A Clockwork Orange (1971), onder meer vanwege de invloed van strips op die film. Natuurlijk is Enthovens kleurenpalet er niet mee te vergelijken, maar het symbolische gebruik ervan wel degelijk. Dat geldt ook voor de associatieve maar gecontroleerde manier van werken en het belang van visioenen. Het verhaal is lang niet zo gruwelijk, maar minstens zo verontrustend – het lijkt slechts een kwestie van tijd voor Tim zijn beheersing zal verliezen.

Binnenskamers, Tim Enthoven
Bries/De Harmonie (2011)
ISBN: 9789061699903
www.timenthoven.nl