Reuzenkeien missen nuance

Winnie Koekelbergh

Bij binnenkomst in Hedah, centrum voor hedendaagse kunst Maastricht, zijn een tiental bijna identieke foto’s van enorm grote keien, ergens in een nattig bos, te zien. Het lijkt alsof een enthousiaste geoloog de ruimte heeft opgeëist. Niets is minder waar. Hedah heeft deze keer de Ierse kunstenaar Dan Shipsides te gast in de prachtige loods die ze bij het station in Maastricht ter beschikking hebben.

Shipsides is vooral bekend van zijn constellaties van video’s, foto’s, tekeningen en stellages waarin hij steeds andere relaties tussen kunst en bergbeklimmen onderzoekt. Een thema dat er in de installatie Rochers à Fontainebleau expliciet wordt opgelegd maar er niet impliciet in schuilt. Zo toont hij bij Hedah werk dat gebaseerd is op zijn klimervaringen in het natuurgebied van Fontainebleau, net onder Parijs. Naast de foto’s is een grote metalen constructie te zien: een klimwand met grote grepen, een kopie van een rots in Fontainebleau. Verderop in de ruimte wordt een video geprojecteerd. Hierop volgt de camera verschillende klimmers die enkele van de rotsformaties van Fontainebleau proberen te trotseren. Dit gaat met vallen en opstaan. Op een klein LCD scherm spelen tot slot enkele animaties. Het zijn gereconstrueerde tekeningen van klimroutes en landschappen.

In het werk over Fontainebleau tracht Shipsides de relatie tussen het beklimmen van de boulders [red. kleine rotsformaties] te relateren aan de schilderstrategie van de Barbizon-kunstenaars. Uit een tekst die hij zelf over het werk heeft geschreven is af te leiden dat hij gelijkenissen ziet tussen het destijds anarchistische karakter van de Barbizonschilders en de nieuwe generatie klimmers. Net zoals de Barbizon-schilders ervoor kozen om naar buiten te gaan om in de open natuur te schilderen, kiezen de klimmers in Fontainebleau ervoor om de lange en hoge routes van bijvoorbeeld de Alpen in te ruilen voor de korte moeilijke routes te Fontainebleau. Deze korte en moeilijke routes brengen een andere manier van klimmen met zich mee: boulderen. Hierbij moet de klimmer vanwege de hoge moeilijkheidsgraad van de route deze onophoudelijk bestuderen en beklimmen. Daarnaast heeft de manier van klimmen veel gelijkenissen met dansen. Deze directe, obsessieve en creatieve relatie met de natuur is volgens Shipsides een belangrijk verband tussen boulderen en de schilderstrategie van de Barbizon-kunstenaars.

In de installatie Rochers à Fontainebleau komen deze overeenkomsten echter niet tot uiting. De foto’s lijken ‘gefotografeerde gevonden voorwerpen’. De witte vlekken die zouden kunnen verwijzen naar een directe toenadering van de klimmer tot het object zijn nauwelijks zichtbaar, laat staan voor een leek herkenbaar. Ook in de video ontbreekt de relatie tussen vorm en inhoud. Tussen twee klimpassages door verschijnt een intermezzo-tekst van Cézanne. Deze handelt over de intense concentratie die voor hem tijdens het schilderen noodzakelijk is – een indirecte link met de daad van het klimmen. In het filmen en de montage slaagt Shipsides er echter niet in om deze intense concentratie bij de klimmers vast te leggen. De camera zit hiervoor niet dicht genoeg op de klimmer en de montage is soms te ‘hap snap’. De obsessie van de klimmers mag dan wel merkbaar zijn, de link met de Barbizon praktijken ligt niet voor de hand.

Bij de animaties tenslotte zijn de tekeningen van de Barbizon-schilders er zonder duidelijk motief bijgehaald. Een totaal ander werk van Shipsides dat meer aansluit bij zijn streven, is de video die hij tijdens zijn verblijf in Maastricht heeft gemaakt. Hierin zien we Shipsides die een monument langs de Maas in Maastricht met zijn lichaam klimmend aftast. De ruimtelijke proporties van dit nietszeggend monument krijgen door deze lichamelijke aftasting nieuw leven ingeblazen. Net zoals bij de Barbizon-schilders levert een nieuwe benadering, in dit geval boulderen, een ‘herontdekken’ van de plastische kwaliteiten van de stedelijke bebouwing op. Een bewijs dat Shipsides beter zijn speelse kanten de vrije loop kan laten in plaats van zijn werk al te veel te theoretiseren.

ROCHERS À FONTAINEBLEAU, Dan Shipsides, tm 2 mei

Hedah, Parallelweg 101, Maastricht, open do tm zo 13-17