Bezoekers lopen ongeïnteresseerd of zelfs verontwaardigd onder de gotische gewelven van De Vleeshal in Middelburg heen en weer. Terwijl de heiligenbeelden op hen neer kijken laat een man zijn kleindochter even zitten op één van de tentoongestelde sculpturen. “Tsja, waar zijn ze anders voor?”. De Vleeshal ligt midden op de toeristische markt van de Zeeuwse hoofdstad: gratis toegang van de tentoonstellingsruimte lokt iedere voorbijganger die ook maar een beetje nieuwsgierig is naar binnen. Kennelijk wordt die nieuwsgierigheid bij veel mensen in de kiem gesmoord. Psychosculptures vergt namelijk heel wat van de beschouwer. En achtergrondinformatie is slechts summier beschikbaar.

Bij binnenkomst loop je direct tegen je eigen beeltenis aan, weerspiegeld in een grote stalen zuil. Volgens de begeleidende flyer van de Vleeshal herbergt de stalen cilinder van Paolo Chiasera het olieverfschilderij Black Brain 1. Die informatie moet maar voor waar worden aangenomen, want niets aan de hermetische zuil verraadt de aanwezigheid van het schilderij. Het lijkt de ultieme autonomie van het kunstwerk: in zichzelf gekeerd en afgesloten van de buitenwereld. In plaats van een verbeelding van de werkelijkheid is slechts een weerspiegeling daarvan te zien, als een verdedigingsmechanisme.

Misschien toegankelijker is het werk Fountain van Mandla Reuter: iedereen kent immers de Trevifontein in Rome. Gooi er met je rechterhand over je linkerschouder twee munten in en je zult terugkeren naar de eeuwige stad en er bovendien de liefde van je leven vinden. Reuter pompte vijfduizend liter water uit de fontein en stelt het in Middelburg tentoon in vijf vierkante tanks. Prompt verdwijnt de magie, de traditie, het bijgeloof. Waar een traditioneel beeldhouwer zijn sculpturen bijschaafde tot de illusie compleet was, snijdt Reuter in haar sculptuur tot alle verbeelding verdwenen is en alleen water overblijft.

De werken van de Amerikaan David Adamo zijn eveneens slechts echo’s van gebeurtenissen die eraan vooraf gingen. Het werk Untitled (Music for strings) bijvoorbeeld, bestaat uit een nette rij van vijf bijlen. Ooit waren het imposante, met connotaties van geweld verkleefde werktuigen. Adamo heeft de handvatten echter tot snaardikte gereduceerd. De splinters liggen er nog omheen. Dat gegeven maakt het des te interessanter, want geen van de vijf is nog solide genoeg om te hakken: waar is de bijl die de schade heeft aangericht? Ook het fragiele Untitled (Eraser) is resultaat van een geheimzinnige, bijna rituele handeling. Een eenzame tafelpoot staat temidden van de zachte oranjerode schaafsels van een gum. Het afgesleten gummetje, zo’n tweekleurige die je ergens achterin een laatje hebt liggen, balanceert bovenop de tafelpoot.

Het werk dat hier echt wrevel wekt is wellicht Onverschillig – Indifferent van Gert Robijns. Hij parkeerde twee witte auto’s van hetzelfde merk en type vlak naast elkaar tegen een wandje van gasbetonblokken en liet de lichten aan. Ter hoogte van één set koplampen zijn gaten in het gasbeton gemaakt. Aan de andere kant van het muurtje wordt één van deze twee gaten geblokkeerd door een plank die op het gat gemonteerd is. Aan het andere gat hangt een blauwe vuilniszak, die het licht ‘opvangt’. Opvallend genoeg geeft de begeleidende tekst van de Vleeshal slechts een summiere beschrijving van dit werk.

Ook de bronzen sculpturen van Kevin van Braak en Rossella Biscotti hebben meer uitleg nodig. De kunstenaars vertaalden vier bronzen beelden uit Litouwen door exact het gewicht aan brons om te vormen tot kleine, glanzende, nog geen kniehoge variaties op een kubus. Gecompliceerder wordt het als je weet wélke beelden het uitgangspunt vormden: politieke figuren als Lenin, Marx, Stalin en de Litouwse sovjetpartizane MelytÄ— MelnikaitÄ—. Na de val van de Sovjet-Unie werden standbeelden van communistische leiders vaak vernietigd. Deze gegevens, en ook de titel van het werk (After four rotations of A, B will make one revolution) verraden een politiek geladen gedachtegang, die hier niet goed tot zijn recht komt.

Psychosculptures is geen tentoonstelling van instant gratification. De getoonde sculpturen verwoorden met wisselend succes de handelingen en denkwerelden van de kunstenaars. In feite wordt steeds maar het halve kunstwerk getoond. Sommige werken kunnen dat hebben, zoals de tafelpoot van Adamo, waarbij het onzichtbare deel afgeleid kan worden van het zichtbare deel. Maar werk als dat van Van Braak en Biscotti heeft toelichting nodig om het eer aan te doen. Niet alleen in het belang van de bezoeker, maar ook uit respect voor het werk. Desondanks is Psychosculptures voor wie moeite wil doen een mooie, introverte en een tikje mysterieuze tentoonstelling.