Het is een speciale glimlach. Iedereen die binnenkomt in de entree bij advocatenkantoor Kennedy van der Laan raakt even van zijn apropos en draagt als gevolg daarvan een glimlach. De muren van de ruimte zijn van boven tot onder bezaaid met felgekleurde stippen. Advocaten staan met een groot glas vers vruchtensap in de hand naar een act op het podium te kijken – Plunk: ’s werelds allereerste beatbox- en mondharpduo – ze glimlachen allemaal op die specifieke manier. Een juffrouw duwt een koffiekar de lift uit, met die glimlach. Vlak na haar verschijnt de kunstenaar die dit allemaal veroorzaakt heeft, met een verse lading glazen sap en weer diezelfde glimlach. Al deze mensen worden even uit hun dagelijkse modus gehaald. Om zich te beseffen dat er zoiets is als een dagelijkse modus, maar dat die niet vanzelfsprekend is. Het is misschien geen wereldschokkende gedachte, maar de glimlach verraadt dat ze wel degelijk impact heeft.

De kunstenaar is Nathalie Bruys en het is de tweede keer dat ze voor dit advocatenkantoor een kunstproject doet. “Het eerste was Silence At Work, een aantal performances, acties en installaties die specifiek voor deze plek bedacht waren. Toen ik gevraagd werd, had ik in eerste instantie iets van ‘die kant wil ik niet op’, dan word ik zo’n bedrijfskunstenaar. Maar gelijk daarna vond ik dat ik het juist moest doen, op zo’n plek maak je echt contact met mensen. Wat er leuk aan is, is dat je onmiddellijk een reactie krijgt, dat gebeurt in een galerie niet snel.” Onderdeel van het project was bijvoorbeeld een actie waarbij ze alle planten uit het hele gebouw had weggehaald en ze in de entree als een enorm bos, getiteld For(A)rest, had opgesteld. Op een ander moment had ze een installatie met een aantal grote roofvogels gemaakt (Not quilty, Nature never goes wrong), tijdens de lunch van de advocaten vlogen de vogels door de kantine heen en weer. Er was de performance Prodeo Rodeo, waarbij twee dansers in zwarte toga’s tijdens een vergadering onaangekondigd op tafel met elkaar in gevecht gingen. Bruys zit haar toeschouwers dicht op de huid. Het wordt nooit (echt) onaangenaam, maar ze komt wel graag dichtbij.

“Het huidige project Saved by Voices, in samenwerking met Kees Ruyter, vindt plaats ter gelegenheid van het vijftienjarig bestaan van het advocatenkantoor. Het is een stuk feestelijker, de stemmen van de advocaten – de ‘tool’ waarmee ze normaal hun werk doen – klinken er op allerlei manieren in door.” Met Kees Ruyter en Annemieke Gerrist maakte Bruys ‘Radio Kennedy Van der Laan’ waarbij een aantal advocaten een persoonlijk gesprek met haar aangingen. Het podium in de gestippelde entreehal waarop ’s ochtends performances plaatsvinden, doet ‘s avonds dienst als open podium. “Het wordt echt goed gebruikt, ze lezen gedichten voor, maar er was natuurlijk ook karaoke.” De afsluitende performance behelst wat Bruys een zangslinger noemt: een lange rij mensen, hand in hand voor de ingang van het gebouw, die samen een toon gaan produceren. Waar Silence at Work de harde kanten van het advocatenvak adresseerde, gaat het hier over gezamenlijkheid en over het redden van mensen.

Geluidskunstenaar is de term waarmee ze wordt aangeduid, maar het is eigenlijk een veel te smalle noemer voor het werk van Nathalie Bruys. Ze maakt installaties en performances, ze werkt met video, radio, geluidsband en internet, ze brengt allerlei mensen samen die binnen het kader dat ze schept hun eigen werk laten zien of die samen met haar nieuw werk maken. Het is een soort kunstenaarschap waarbij het proces van het maken integraal onderdeel is van het werk en waarbij de rol van de kunstenaar flexibel is. “Maar geluid is wel altijd het uitgangspunt. Voor mij speelt telkens de vraag: hoe ziet geluid er uit? Ik zoek naar manieren om geluid te vertalen.” Ze vertelt over een recentelijk bezoek aan een schaapsherder, waarbij ze in de schaapskooi opnames heeft gemaakt. “Dat was ongelofelijk. Wat die schapen aan geluid maakten, het schuifelen en bewegen van zo’n kudde, is als je het hoort ineens heel georganiseerd. Het werd bijna muziek. Geluid kan veel intenser zijn dan beeld, laatst omschreef ik het als ‘geluid raakt daar waar beeld niet bij kan’.”
Geluid en muziek zijn voor haar dan ook niet gescheiden fenomenen. Ze maakt bijvoorbeeld soundscapes – als onderdeel van haar eigen werk of in samenwerking met anderen – maar dat verschilt wezenlijk niet veel van composities maken. Naast haar kunstenaarschap is ze actief als dj. “En ik maak ook muziek. Ik wil op een gegeven moment zelf een album maken, daar hoop ik dit jaar aan te kunnen werken.”

Het eerste project bij Kennedy Van der Laan heeft haar niet alleen bij de advocaten, maar ook bij het kunstpubliek succes gebracht: het was één van de aanleidingen voor het winnen van de Volkskrant Beeldende Kunstprijs in 2006, waardoor ze flink in de belangstelling is komen te staan. “Eigenlijk is het begonnen bij de Kunstvlaai in 2004, want dat project – Akitwif, wir, ikia, een soort geluidsfestival dat ik had samengesteld – trok de aandacht van Dineke Blom, voormalig collectiebewaker van Kennedy Van der Laan. Precies in die week won ik ook de Charlotte Köhler Prijs – ik weet nog dat ik tijdens de prijsuitreiking op hete kolen zat omdat ik terug wilde naar de Kunstvlaai, dat voelde heel gespleten. Maar de erkenning van prijzen is heel belangrijk, ik ben daardoor anders naar mezelf gaan kijken. Ik heb besloten de twijfel over of je wel een kunstenaar kan zijn overboord te zetten. Gewoon gedacht oké, ik ben dus een kunstenaar en nu ga ik er voor.”

Andere recente projecten van Nathalie Bruys zijn Poetic War Fair op uitnodiging van Atelier Rijksbouwmeester, ‘een spektakel met dans, licht, geluid, vuurwerk en giraffen in de binnentuin van het Ministerie van Financiën’ en Soundmuseum.fm. Dit laatste is nog in ontwikkeling en komt tot stand in samenwerking met vormgever Katja van Stiphout en het Stifo. “Er is veel activiteit op het gebied van geluid en geluidskunst, maar er is eigenlijk nog niet een goede plek – echt of virtueel – waar al die dingen gebundeld worden. De site die we gaan maken moet gaan werken als een museum voor geluid, voor alle aspecten van geluid. Elke maand wordt een kunstenaar, componist of een ander iemand die werkt met geluid getoond. Daarnaast komt er een archief met geluidsbestanden en een bibliotheek van allerlei publicaties op geluidsgebied.” Tevens is Bruys – ook tot haar eigen verbazing – uitgenodigd voor de tekeningententoonstelling met voorstellen voor gemeentelijke aankopen, Drawing Typologies in het Stedelijk Museum. En tenslotte zal ze deze zomer deelnemen aan de Poëziezomer in het Belgische Watou. Hopelijk blijft er daarna tijd over voor de muziek en voor het maken van haar album. “Het is iets waar je heel veel tijd in moet stoppen, maar dat wil ik ook, want het moet echt goed zijn. Het is het allerbelangrijkste wat ik zal doen.”