Adverterend, curaterend, site ontwerpend, voorfilmmakend, televisiezendend, filosoferend, musicerend, dansend, en theatermakend gaat de kunstenaar anno 2001 door het leven. Hij is zich op allerlei terreinen in de maatschappij aan het manifesteren als een vrijwillige herintreder. De oorzaak zal wel zijn dat kunstenaars over kunst wel een beetje zijn uitgepraat en dat er buiten de kunst veel meer spectaculairs te doen lijkt.

Het is om te beginnen natuurlijk de vraag of het daadwerkelijk zo is dat ‘de kunst' en ‘de maatschappij' twee te scheiden begrippen zijn, maar het is ontegenzeggelijk waar dat veel vooral jonge kunstenaars deze scheiding als een voldongen feit beschouwen. Door te beweren dat je grensoverschrijdend bezig bent toon je in ieder geval aan dat je de opvatting hebt dat er grenzen zijn. Hoe dan ook, je kunt je afvragen of dit wederzijds is. Bestaat er in ‘de maatschappij' eenzelfde aanname? De hippe beroepsopvatting van de kunstenaar lijkt eerder eenzijdig, meer voortgekomen uit een behoefte van de kunstenaars dan uit een vraag vanuit andere disciplines.

Dat blijkt bijvoorbeeld op de tentoonstelling van Orgacom in Bureau Amsterdam. Op een interventie vanuit de kunstwereld wordt gereageerd door de reclamewereld. Van het spanningsveld dat Orgacom veronderstelde te veroorzaken door zich op het eigen terrein van de ‘marketingcultuur' te begeven is niets te merken. De werken bestaan uit een (gevraagde) reactie op hun aanwezigheid door de betrokken bedrijven en zijn vooral een schrijnende onthulling van de naiviteit van de kunstenaars.

Orgacom probeerde de taal van de marketingwereld te spreken. Zo proberen tegenwoordig steeds meer kunstenaars zich de specifieke taal van hun target eigen te maken. Het idee is dat ze zich dan, niet al te allochtoon in een buitenkunstige omgeving, een signalerende functie aan kunnen meten. Als waarnemers met een uitzonderlijk kunstenaarsinzicht gaan ze te werk en proberen daar waar onwetendheid heerst de mensen hiervan bewust te maken. Bijvoorbeeld door verborgen (maar voor hen wel zichtbare) mechanismen bloot te leggen. Gebruikelijk wordt later in een kunstcontext de conclusie van het ‘project' of de ‘actie' gepresenteerd.

Bij Annet Gelink Gallery is een werk te zien van Marine Hugonnier. Als reactie op de verkiezingsuitslagen in Oostenrijk in 1999 ondernam ze zo'n actie. Ze vroeg een vrouw die lid was van een gevangenenorkest in een concentratiekamp een stuk te spelen, dat op de nationale radio werd uitgezonden. De registratie hiervan wordt in de galerie getoond: videobeelden van de radio-opname doorsneden met beelden van Wenen.

De muziek van Arvo Pärt klinkt, er brandt een kaars, er staan bloemen en er ligt een lijvige brochure waarin de kunstenaar haar beweegredenen beschrijft, twee jaar en zo'n duizend kilometer verwijderd van de aanleiding. Door de poging mensen over die tijdbrug aan te spreken, onder meer door de suggestie van een suggestieve sfeer (bv. kaars = memento mori, licht en hoop), verdwijnt de boodschap door de open deur. De kunstenaar stelt zich daarbij op als gezegend met zoveel verschillende bijzondere gaven (empatisch, filosofisch, psychologisch, analytisch, kunsttheoretisch, filmisch, literair, etc.) dat geen kunstwerk deze meer kan herbergen.

Na het signaleren van een mechanisme en het stelling nemen (de actie), zou er – met een doel voor ogen, het bewustmaken of communiceren of zoiets – nu in een galerie in Amsterdam iets meer moeten gebeuren.

In Amsterdam zijn nu eenmaal weinig Weners en de angst voor de verkiezingsoverwinning van Haider en extreem rechts is een stuk getemperd sinds de koningin er op vakantie ging. Daarnaast is het brede publiek tegenwoordig waarschijnlijk net zo slim als Hugonnier. De context is hier de kunst en daar weet iedereen nu wel dat het kwaad nooit uitgeroeid zal worden en dat muziek en kunst in het algemeen de redding van de mensheid zijn – een abc-tje. Toch wordt hier een historische relatie (concentratiekamp-Haider) in een galerie gesleept om ons er iets over te zeggen. Maar wat zegt ze? Het zal toch niet de bedoeling zijn ons er op te wijzen dat die relatie bestaat?