Het museum voor Moderne Kunst in Arnhem organiseert deze winter Neverland, een tentoonstelling speciaal voor jongeren en in samenwerking met hen ontwikkeld. Dat maakt het beschouwen van deze tentoonstelling geen eenvoudige zaak. Aan welke criteria en kenmerken moet zo’n tentoonstelling voldoen? Moet, mag je hem anders dan anders bekijken?

Na een gedegen voortraject samen met een denktank van zeven jongeren van vijftien, zestien jaar oud, koos curator Joke Alkema werk van een zestal kunstenaars uit voor de tentoonstelling. De jongeren gaven in hun gesprekken aan een voorkeur te hebben voor kunstwerken die rijke ervaringen bieden, die je meenemen naar andere sferen. Daarbij sluiten de zes installaties van Ben Benaouisse, Mieke Gresnigt, Gerald van der Kaap, NiRiT, Jennifer Tee en Chikako Watanabe goed aan.

Bij binnenkomst loop je onder Watanabe’s Chikahome door en wordt je ondergedompeld in een bonte verzameling (te) dicht op elkaar gebouwde installaties. Chikahome is een steeds transformerende installatie opgebouwd uit steigers, waarin verschillende verdiepingen en kamers gecreëerd zijn. Voor elke tentoonstelling komt er een nieuwe laag bij. Zo zijn er de zelfgemaakte netten van een net-knoop-club die Watanabe oprichtte om mensen rond het IJsselmeer weer te leren hoe men netten moet knopen. Voor deze tentoonstelling gaf ze samen met een aboriginalkunst- curator een workshop voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen. Het resultaat, een aantal tekeningen is ook te zien in de installatie.

Daarachter is het onderzoek te zien van fotografe Mieke Grensigt naar de bewoners van een te slopen flat in Apeldoorn. Ze ontmoette vier vrouwen die elke dag tijdens het spelen van hun zelf gemaakte variant van Mens erger je niet, met gokelement, hun dagelijkse belevenissen bespreken. De installatie is mooi opgebouwd rond een centrale foto van het spel en toont de realiteit en vergankelijkheid van de vier verwoven levens.

In de Chill Cave, een werk van Gerald van der Kaap uit 1992 kun je gaan liggen in een soort medisch apparaat waar je wordt ondergedompeld in hypnotiserende dansmuziek en flitsende beelden die door een aantal spiegels tot in het oneindige vermenigvuldigd worden. Dit werk overstijgt zichzelf. Het geeft te denken over hoe onze beeldcultuur niet alleen ter visualisatie maar ook ter contemplatie dient. Wat is het effect van de beeldenstortvloed die we dagelijks over ons heen krijgen? Zit er in de extreme kwantiteit van het aantal beelden ook een kwaliteit? Leidt het tot overload of tot nieuwe inzichten? Feit is dat jongeren veel beter kunnen 14 15 zappen dan ouderen en dat de Chill Cave voor mij inderdaad heel ontspannend werkte.

In de dansmachine van de Israelische kunstenares NiRiT wordt je uitgenodigd om met virtuele partners van verschillende culturele achtergronden te dansen. De computer registreert je bewegingen en je virtuele partner reageert daarop. Heel toegangelijk en multiculti, maar ook kil en flinterdun, dit hoort thuis in een amusementshal. Daarnaast is een intrigerend werk van Ben Benaouisse te zien. Aan de ene kant van een muur wordt de rituele islamitische slachting van een schaap geprojecteerd op een vijfluik, aan de andere kant worden op een grasmat de videobeelden van het voetbaldrama te Heizel vertoond. Daarvoor staat het Lam Gods uit wiens keel bloed stroomt. Een mix van voetbal als/en religie, islam en Christendom.

De laatste en grootste installatie is Down the Chimney, het werk waar Jennifer Tee mee doorbrak. Ze vroeg haar familie naar de geheime familieverhalen en liet hen die vervolgens naspelen. Het resultaat is een prachtige film tussen mythe en alledaagsheid in. De attributen en symbolen uit de film staan verspreid in de donkere zaal. Hier wordt je ingewijd in een mysterieuze wereld, je voelt de kracht van de vertelling doch kan die niet helemaal ontrafelen.

Aan de gekozen werken en de waardering van jongeren voor deze tentoonstelling te zien, is er onder hen al een grote flexibiliteit in het omgaan met allerlei mixvormen en is er bij hen behoefte aan sterke interpersoonlijke verhalen en interculturele rituelen. ‘‘Neverland wil traditionele museummethodieken doorbreken, aansluiten bij hedendaagse vormen van onderwijs en luisteren naar de wensen van de bezoeker, zonder daarmee af te doen aan kwaliteit.’’ Schrijft Alkema in de catalogus. De jongeren hadden uitgesproken ideëen over de communicatie en publieksparticipatie: liever geen lange teksten maar korte interviews, een vriendelijke host met uitleg en de mogelijkheid onderling van gedachte te wisselen over de tentoonstelling. Hieraan is voldaan en dat maakt de tentoonstelling tot een geslaagd educatief project.