Tubelight ontmoet trampoline

Op 7 december 2017 opende bij trampoline het project /’haɪə en (nʊ)/, een bar-setting waarbinnen een divers programma van o.a. performances, talks, screenings, solo- en groepstentoonstellingen plaatsvindt. Tijdens dit project staat het samenkomen en de gespreksvorm centraal; het kunstwerk en de dialoog rondom het presenteren en produceren ervan.

Met een aantal kunstenaars en auteurs onderzoekt Tubelight tijdens /’haɪə en (nʊ)/ wat het betekent om een ‘ontmoeting’ of ‘moment’ te recenseren. Daarbij wordt geëxperimenteerd met verschillende formats – zoals beeld, tekst of geluid – en het moment waarop de recensie wordt gemaakt, achteraf of juist ter plaatse. Axel De Marteau bezoekt trampoline gedurende dit project op meerdere momenten, wat zal resulteren in een meerdelige recensie.

Deel 1: Mazout en rode wijn

Sinds de opening van trampoline in 2014 tracht grondlegger en drijvende kracht Simon Delobel een nieuwe wind door de Antwerpse galeriewereld te blazen. Met de komst van Daniela Apice, die sinds kort de galerie mee bestuurt is er nu, na bijna 4 jaar, wat meer tijd en ruimte voor introspectie. Dit aan de hand van het uitdagende project /’haɪə en (nʊ)/. Het gekke ensemble van letters dat we hier zien, vormen de fonetisch uitgeschreven woorden ‘Hier en nu’. /’haɪə en (nʊ)/ benadrukt de afwezigheid van een compleet doordacht en vooropgesteld programma. Veel staat nog open wanneer het project van start gaat. De ruimte en het programma zullen gaandeweg evolueren, tentoonstellingen zullen zich met elkaar vermengen.

Voor een vijftal weken wordt in de Antwerpse galerie een alternatief parcours bewandeld, opgebouwd uit zeer korte tentoonstellingen, lezingen, performances en events. De rode draad die dit geheel moet verbinden is de transformatie van de galerie tot bar. Niet in de klassieke vorm van een kroeg met een toog en de daarbij behorende tooghangers, maar eerder als statuut. De enige permanente elementen die verwijzen naar de fysieke transformatie zijn de bordeauxrode en pastel-blauwe muren, de krukjes van Gerard Herman met daarin anagrammen van het woord ‘trampoline’ gegraveerd en de aankondiging van de geserveerde drank, steeds gekozen door de kunstenaar die tentoonstelt, spreekt, performt, … .

1. Mazout

Het vertrekpunt van het project /’haɪə en (nʊ)/ is de solotentoonstelling van Stefaan Dheedene getiteld Mazout. Mazout is een typisch Belgische cocktail van cola en bier, genaamd naar de vale mazout-achtige kleur van stookolie. Door deze drank, die elke Vlaamse tiener op te jonge leeftijd weleens dronk, als titel te gebruiken wordt de toon meteen gezet en kan de transformatie van de galerie starten.

Wanneer ik de tentoonstellingsruimte binnenwandel, twee dagen na de opening, springen de drie werken van Dheedene meteen in het oog. Eerst lees ik de leuze “Men bedriegt u”. Het gelijknamige werk hangt centraal in de achterkamer en bestaat uit de zwarte tekst, op wit fotopapier geprint, strak op dibond opgeplakt en omkaderd door een dunne, sobere, zwarte lijst. Van hieruit glijdt mijn blik naar twee absurde sculpturen in de voorkamer. De zorgvuldig uit hout vervaardigde werken zijn opgebouwd uit verschillende elementen: Juk/Juk/Juk bestaat uit drie waterdragers, Cafépraat uit zes hamers. De abstracte vormen spreken sterk tot de verbeelding. Het zijn simpele, haast kinderlijke voorstellingen met een speelse aanblik.

Op subtiele manier verwijzen de werken naar het café. Zo is er de net iets te smalle toog onder Men bedriegt u, de verwijzing naar de biljartkeus in het werk Cafépraat en Juk/Juk/Juk dat fungeert als ‘drankdrager’. Essentieel is de functionaliteit waarmee ze de ruimte en het publiek activeren. Dit was live te zien op de opening waar de twee galeristen aan de hand van de ‘drankdragers’ vanuit metalen emmers mazout schonken. De een liep rond met de drankdrager terwijl de ander Cara pils uit de ene emmer en Cola uit de andere emmer in bekertjes schepte en vervolgens aanbood aan het publiek. Zo werpt Juk/Juk/Juk zichzelf op tot ‘conversation and drinking piece’.

De werken zijn opvallend treffend en grappig, het zijn de gangmakers van de tentoonstelling. Maar, tegelijkertijd bevatten zij een serieuzere ondertoon. Dit begint bij Men bedriegt u, wat lijkt te verwijzen naar moraliserende zinnen en platen zoals ‘God ziet u’. Deze waren vaak terug te vinden in volkscafés en benadrukten op eenzelfde ludieke wijze de sociale positie van de arbeider/caféganger. De biljartkeus van Cafépraat verwijzen dan weer naar hamers, niet alleen het werktuig van de arbeider, maar ook om geschillen mee uit te vechten. Ook Juk/Juk/Juk legt letterlijk een gewicht op de schouders van de drager. In die zin is het opvallend dat de galeristen dit gewicht en deze rol de avond van de opening op zich namen. Ze moesten samenwerken, waren afhankelijk van elkaar om drank te serveren. Enerzijds kwetsbaar en arbeid verrichtend, anderzijds het middelpunt van de tentoonstelling.

2. Rode wijn

Op 21 oktober 2017 vond de performance 10 Seconds Sculptures Action van Manon van den Eeden plaats in trampoline. Het werk bestond eruit dat de kunstenaar gedurende vier uur en tien minuten, iedere tien seconden een kleisculptuur maakte en in de ruimte plaatste. Het startpunt was een hoop van 500 kilo klei. Het uiteindelijke resultaat was een totaalinstallatie van 1489 sculpturen verspreid over de twee kleine kamers van trampoline. Het publiek kon van buiten toekijken hoe de kunstenaar aan het werk was. Tijdens de actie voerde ze een uitputtingsslag en balanceerde vier uur lang tussen mens en machine. Met de kleine amorfe sculpturen die uit de performance voortkwamen bevraagt Van den Eeden het productieproces. Binnen tien seconden moest een antwoord gegeven worden op de vragen: “Hoe moet een sculptuur eruitzien?” en “Waar moet deze geplaatst worden?”. Zo maakte de kleine galerieruimte deel uit van zowel denk-, productie- als presentatieproces.

De actie wordt in het /’haɪə en (nʊ)/-programma opgenomen in de vorm van de launch van de editie die naar aanleiding van de actie is gemaakt. Deze bestaat uit 1489 foto’s, één voor elke sculptuur die binnen het kader van het papier zijn eigen ruimte krijgt toegewezen. Op de avond van mijn bezoek, waar naar Van den Eedens keuze rode wijn werd geschonken, werden de prints, elk met een afbeelding van één van de 1489 sculpturen, afzonderlijk weggegeven. Door haar collectie sculpturen op te splitsen benadrukt de kunstenaar het ‘tijdelijke’ aspect van de actie.

Zowel Dheedene als Van den Eeden spelen met de ambiguïteit van de galerieruimte. Delobel en Apice nodigden de kunstenaars uit om na te denken over het statuut van trampoline en trachten te achterhalen hoe ver dit statuut opengetrokken kan worden. Met een frisse blik wordt gekeken naar de wijze waarop de galerie kan bijdragen aan de totstandkoming van het werk van de kunstenaars. Daarnaast wordt de sociale rol en verplichtingen van de galerie tegenover zichzelf, de kunstenaar en het publiek bevraagd.

Na een eerste ontmoeting met het project /’haɪə en (nʊ)/ belooft het een spannend parcours te worden met ruimte voor een zekere fun-factor. Een welkome afwisseling met klassieke galerietentoonstellingen. Centraal staat de vraag of dit kan blijven duren? Houden de galeristen dit tempo vol? Biedt het ambitieuze programma genoeg tijd en ruimte voor introspectie? En hoe komt dit dan tot stand? En beïnvloed deze aanpak de economische kant van de galerie, kunnen zij op deze wijze genoeg middelen vergaren om het bestaan te blijven garanderen? Enkele vragen om de komende vijf weken te beantwoorden.

Axel De Marteau is beeldend kunstenaar en schrijft sinds 2016 recensies voor onder andere Metropolis M.