Libration Point

Annemiek van der Bruggen

In haar tentoonstelling Libration Point in Stedelijk Museum Bureau Amsterdam (SMBA) maakt de Amerikaanse kunstenares Jill Magid gebruik van beelden van publieke beveiligingscamera’s, portretten van forensische tekenaars en een rapport van een plaatsdelict onderzoek. ‘Feitenmateriaal’ dus, doorgaans verkregen na een misdaad en gespeend van elke emotie en subjectiviteit. Door een reeks persoonlijke ingrepen en toevoegingen ontvouwt zich binnen de tentoonstelling een verhaal, bol van suggesties maar zonder concrete verhaallijnen, uitkomsten of plots.

Zo’n ingreep is bijvoorbeeld de manier waarop Magid de koele beelden van de bewakingscamera’s, puur gericht op registratie, achter elkaar plaatst in het werk Gambier Night. We zien een straat met auto’s afgewisseld door beelden van een vrouw in rode jas. Beiden spelen zich af in het donker. Gaandeweg ontstaat een verhaal waarin spanning wordt opgebouwd. Die spanning ontstaat door meer beelden te besteden aan het moment waarop de vrouw – van bovenaf gefilmd – drie schaduwen tegemoet treedt, dan het moment waarop ze alleen in beeld langs een hek loopt. Door de muziek die de filmbeelden begeleidt en die het best als bevreemdend vrouwengezang omschreven kan worden, ontstaat een thrillerachtig effect.

De DVD Camera One Westerpark baseerde Magid losjes op Michelangelo Antonioni’s experimentele speelfilm L‘avventura. Hierin wordt het verhaal verteld van Anna die samen met haar vriend en een vriendin een onbewoond eiland bezoekt. Anna verdwijnt vervolgens spoorloos, waarna haar vriend het met haar vriendin aan legt. Gelijk L’avventura verhaalt Camera One Westerpark over een dramatische overspelscène, die zich blijkbaar in het verleden heeft afgespeeld. Tevens is er sprake van een vermissing, zo blijkt uit een bijgevoegd politierapport.

Waar Magid in Gambier Night de objectiviteit van de beveiligingsbeelden ondermijnt door hier een zekere spanning en verwachting in te leggen, tracht ze in Camera One Westerpark het tegenovergestelde te doen. Hier is wel degelijk sprake van een verhaal. En hoewel dat verhaal extreem genoemd kan worden, want naast het gegeven van overspel wordt immers een vermissing gesuggereerd, wordt het zo objectief mogelijk gebracht. Een effect dat Magid verkrijgt door in neutraal zwart-wit te filmen, doordat ze daarnaast alleen locaties toont en mensen ontbreken, maar vooral doordat de film niet op zichzelf lijkt te staan en eerder de monotone commentaarstem ondersteunt.

De werken Head en Composite borduren voort op Camera One Westerpark, in de zin dat het uiterlijk van ‘de vermiste’ – Magid zelf – wordt gereconstrueerd. Zo werd voor Head de hulp van het Nederlandse forensische bedrijf Sculpting ingeschakeld dat op basis van een CAT-scan van haar hoofd, tandafdrukken en haarmonsters een beeld van Magid vervaardigde. Ook hier greep Magid in. Op de vraag naar de conditie van de vermiste, die in het rapport voorafgaand aan de reconstructie werd gesteld, antwoordde Magid: ‘She appears to be ecstatic’. Het resultaat is opmerkelijk genoeg niet een statisch beeld met een neutraal gezicht om de kans op herkenning te vergroten, maar een wulpse buste met een betekenisvolle expressie op het gezicht.

Magid verweeft op subtiele manier verhaallijnen door haar tentoonstelling, gepaard met verwachtingen en suspense. Haar kracht ligt echter in de persoonlijke en kunstzinnige draai die ze weet te geven aan de gortdroge onderzoeksrapporten en reconstructies uit technologische instituten.

LIBRATION POINT, Jill Magid, t/m 31 december 2005

Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, Rozenstraat 59, Amsterdam