‘Wherever I lay my hat that’s my home’ zongen zowel Marvin Gaye als Paul Young ooit, daarmee aangevend hoe weinig er nodig kan zijn om je ‘thuis’ te voelen. In de zomermaanden is ‘thuis’ voor velen een belangrijk onderwerp van gesprek, of beter, het verlaten ervan om op vakantie te gaan. De Stadsgalerij in Heerlen greep deze jaarlijkse preoccupatie aan om het begrip ‘thuis’ eens onder de loep te nemen. ‘Thuis is iets dat iedereen zelf vormgeeft; het biedt bescherming, de mogelijkheid een privé-universum te creëren, of bestaat bij de gratie van een opgelegde norm’, stelt het persbericht. Een onderwerp dus dat zich uitermate goed leent voor artistieke interpretatie en, minstens zo belangrijk, speelruimte biedt voor een curator. De aanwezige kunstwerken zijn op het eerste gezicht vaak documentair van karakter en het is daarom niet verwonderlijk dat de (documentaire) fotografie goed is vertegenwoordigd met kunstenaars als Taysir Batniji, Marrie Bot, Nico Bick, Stéphane Couturier, Marjan Teeuwen en Bert Teunissen. Toch zijn de invalshoeken zeer divers: sociaal bewogen, voyeuristisch, filosofisch, persoonlijk en politiek wisselen elkaar af.

Teunissens aanpak vertegenwoordigt de meest voor de handliggende invalshoek van de tentoonstelling: portretten van mensen in het interieur van hun vooroorlogse huizen. De fotoserie werkt door de presentatiewijze als een reeks doorzichten op andere plaatsen en tijden. Dit idee wordt versterkt door de vaak statige of formele wijze van poseren van de geportretteerde. Teunissen weet hierdoor beelden te creëren die anachronistisch aandoen: de interieurs en hun, vaak bejaarde, bewoners zijn een testament aan vervlogen tijden, alsof de tijd in hun keukens en woonkamers stil heeft gestaan. Teunissen maakt bijzonder veel gebruik van de aanwezige natuurlijke lichtval, waardoor zijn Domestic Landscapes vaak beschenen worden door een wat aarzelend strijklicht dat, in de beste Hollandse traditie, doet denken aan Vermeer.

Taysir Batniji, Palestijn van afkomst, geeft een veel minder voor de hand liggende invulling aan het begrip ‘thuis’. Hij fotografeerde zijn verblijf in Rafah, een transitzone tussen Egypte en Gazahstrook, waar Palestijnen (soms wekenlang) in de buitenlucht op toestemming wachten van de Israëliërs om hun thuisland te mogen betreden. Door de lengte van hun verblijf in dit tussengebied ontstaat volgens Batniji een tijdelijk ‘thuis’ in Rafah. De in de film verwerkte foto’s zijn (ook) documentair van karakter, maar door de schrijnende omstandigheden waarin de reizigers moeten wachten, worden het werk duidelijk een politiek statement tegen de macht van de Israëli’s. De tijdelijke verblijfplaats van de Palestijnen is een ongewenst, maar noodgedwongen thuis, een hindernis op weg naar hun echte ‘thuis’.

De drukke en felgekleurde foto’s van Marjan Teeuwen zijn slechts documentair in de strengste zin van het woord. Haar gigantische foto’s zijn registraties van de omvangrijke installaties die zij in haar eigen huis bouwt. De installaties zijn opgebouwd uit immense stapelingen van haar eigen bezittingen (boeken, wc-papier, planten, monitors, tafels, stoelen, kleding en schoenendozen, oude post). De installaties zijn alleen door middel van de foto’s te aanschouwen, aangezien Teeuwen haar huis als privé-domein beschouwt en het gewoonlijk niet openstelt voor publiek. De foto’s lijken van veraf abstract golvende kleurpatronen, maar van dichtbij zijn ze een zoekplaat vol met herkenbare voorwerpen, die een beeld schetsen van Teeuwens persoonlijke interesses en de alledaagsheden uit haar leven.

Stéphane Couturiers aanpak lijkt in eerste instantie nog formeler dan die van Teeuwen, wat wordt veroorzaakt door de opvallende composities van lijnen en rasters die zijn foto’s van bouwputten en halfgesloopte gebouwen kenmerken. Zijn werk doen denken aan fotografen als Andreas Gurski, Thomas Struth en andere oud-studenten van Bernd en Hilla Becher. Onder de formele laag schuilt echter een fascinatie met de onaflatende dynamiek van de gebouwde omgeving. Couturier legt precies die momenten vast waar de stad op zijn meest veranderlijk is; de fase tussen oud- en nieuwbouw in. Door de aanwezigheid van oud behang in een halfafgebroken flat, of betonnen karkassen van in aanbouw zijnde huizen, verwijzen zijn foto’s naar het verlies of de toekomstige belofte van een thuis.

Nico Bick en Terry Rodgers vormen in de tentoonstelling een contrastrijk duo. Bick dwingt ons met zijn foto’s te kijken naar het thuis van daklozen onder viaducten en in de struiken. Hij laat daarmee zien hoe de minderbedeelden van de samenleving, met de schaarse middelen die hen ter beschikking staan, toch een eigen thuis creëren. Rodgers’ schilderijen, die recht tegenover de foto’s van Bick hangen, bieden een gecondenseerde blik in de huizen van het decadente Hollywood. Rodgers schilderijen worden bevolkt door verveelde halfnaakte fotomodellen. Schilderstijl en inhoud sluiten bij hem op elkaar aan: alleen de oppervlakte telt. Als de werken iets met ‘thuis’ te maken hebben dan is het de categorische afwezigheid ervan. Voor hun thematische relevantie steunen de doeken zwaar op het contrast dat ontstaat met het werk van Bick.

Something to write home about is een artistiek en politiek correcte tentoonstelling geworden. De tentoonstelling bestaat uit individuele eilandjes kunst in een zee van klassiek White Cube-wit, waardoor er, op Rodgers en Bick na, weinig onderlinge dynamiek tussen de kunstwerken is. De nadrukkelijke aanwezigheid van formeel en documentair werk maakt de tentoonstelling wat afstandelijk, maar de diversiteit aan invalshoeken compenseert dat gebrek ruimschoots. Het merendeel van de geselecteerde kunstenaars beschikt over een krachtige en onderscheidende stijl van werken, die juist door de ‘eilandenmentaliteit’ uitstekend tot zijn recht komt. Voeg daar het interessante thema aan toe en de conclusie moet zijn dat de tentoonstelling inderdaad iets is om over naar huis te schrijven.