Het beeldscherm als eerste dimensie

Miriam van Ommeren

Deze dialoog tussen hoofdpersoon Junior en de man aan wie hij zijn amateur porn-dvd’s verkoopt, vormt een heldere prelude in Videophilia (and Other Viral Sories). Seks is een constante factor in het leven van de hoofdpersonen van deze Peruaanse film (die tijdens het IFFR een Hivos Tiger Award won) en wordt als zodanig dan ook over de hele breedte aan de kijker gepresenteerd. Seks is overal en makkelijk voor handen, dus waarom zou het nog geënsceneerd moeten worden in pornofilms?

Puberale seks, (al dan niet stiekem) gefilmd, wordt door Junior op dvd gebrand en verhandeld, en zijn vrienden in het internetcafé kijken tussen het gamen door gerust even naar een filmpje vol extreme anime. Een toevallige kennismaking in een chatscherm mondt al snel uit in masturbatie voor de webcam. Je zou je als kijker ongemakkelijk kunnen voelen, maar omdat alles met dezelfde dosis nonchalance wordt gebracht verdwijnt dat snel. Wat niet verdwijnt is de verwondering.

Videophilia (and Other Viral Sories) is de tweede film van regisseur Juan Daniel F. Molero en werd over een periode van twee jaar geschoten. Het werk refereert losjes aan het idee van het einde van de wereld volgens de Maya-kalender: die magische datum van 21 december 2012 die kwam en uiteindelijk ging zonder noemenswaardige incidenten. Maar in het universum van Molero is de apocalyps alsnog niet ver weg, en de bewoners lijken die met nonchalance af te wachten. Zelfs een gruwelijke moord op klaarlichte dag, door de dader vastgelegd met zijn mobiele telefoon, wordt met gegiechel ontvangen.

Hoofdpersoon Junior kan een conspiracy theorist worden genoemd, maar boven alles is hij een luie twintiger, geobsedeerd door seks. Op internet raakt hij betoverd door de jonge Luz, die net klaar is met school en haar dagen vooralsnog vult met drugsgebruik en haar baantje in een manga-themarestaurant. Hun verhaal begint als een inmiddels bijna klassiek te noemen scenario: Facebook-chatsessies monden uit in webcamseks, en Junior en Luz willen hun contact verleggen naar ‘de echte wereld’. Maar waar bevindt die ‘echte wereld’ zich eigenlijk? Online of offline?

Molero laat de kijker zien, en bij vlagen zelfs voelen, hoezeer internet en technologische ontwikkelingen zijn geïnfiltreerd in onze stoffelijke wereld. Het computerscherm vormt hier de eerste dimensie: daarop wordt contact gelegd, gechat, seks bedreven en seks bekeken. De stoffelijke wereld is bij Molero in feite maar een slap aftreksel van het internet, maar hij lost dit handig op door zijn film zodanig te monteren dat de kijker het idee heeft zich te bevinden in een chatscherm, een videospel of een Geocities-website uit 1993, of een combinatie van die drie. Het is eigenlijk onlogisch om een film als Videophilia zo ‘analoog’ op een filmscherm, in nuchtere toestand, in een bioscoopzaal te bekijken; het voelt ouderwets en ontoereikend.

De sfeer van de film doet denken aan David Cronenbergs klassieker Videodrome (1983), waarin eveneens de versmelting van de stoffelijke werkelijkheid en het beeldscherm (in dit geval het televisiescherm) centraal staat. Maar ook de hallucinante beeldtaal van Gaspard Noé’s Enter the Void (2009) komt op, zoals in de fascinerende scène waarin Molero de effecten van een slechte drugstrip letterlijk op de kijker overbrengt door middel van langgerekte glitches. Als kijker zou je soms willen dat er een escape-knop is die je kunt indrukken, maar je bent overgeleverd aan de grillen van een regisseur die de kracht van het beeld – verleidend, misleidend of ronduit ontregelend – volledig de vrije teugel geeft.

Het meest geslaagde aspect van Videophilia is het vrijwel naadloos in elkaar overlopen van verschillende lagen: niet alleen de virtuele wereld en het dagelijks leven, maar ook de moderne samenleving en het oude, tribale Peru vloeien in de film constant in elkaar over. Zo beklimmen Luz en haar vrienden voor een stevige drugssessie een oude ruïne die midden in een woonwijk ligt; voor de kijker een bizarre aanblik, maar niet voor hen. En wanneer Luz zich wil ontdoen van de slechte vibes die de omgang met Junior haar oplevert ondergaat ze, in een achterkamertje van een winkelcentrum, een heus exorcismeritueel met de ingewanden van een cavia. Ook van een kloof tussen het hypermoderne en het tribale lijkt hier geen sprake, en in interviews verduidelijkt Morelo dat hij niks heeft overdreven: dit is werkelijk het Lima waarin hij woont.

Door de overmatige (puber)seks en het nonchalante drugsgebruik lijkt Videophilia soms niet meer dan een matige op film vastgelegde stonerfantasie, om in de volgende scène zwaar over te hellen naar videokunst. En heel af en toe is het zelfs een ouderwets romantische boy-meets-girl-film, waarbij een jongen door een stad rent, op weg naar een meisje dat hij graag wil zien.

Juan Daniel F. Molero, VIDEOPHILIA (AND OTHER VIRAL STORIES), 2015.