Dat veel beeldend kunstenaars heden ten dage dankbaar gebruik maken van de overvloed aan beeldmateriaal die voorhanden is via internet en andere media mag als een gemeenplaats worden beschouwd. Van het internet gedownloade beelden zijn de primaire bron die vaak in te letterlijke vorm wordt omgezet naar de beeldtaal van de kunstenaar. Niet zelden wordt het gebruik hiervan gerechtvaardigd door een diepe intimiteit met het bronmateriaal te suggereren, waarbij de uiteindelijke uitvoering van ondergeschikt belang lijkt te zijn.
Het gebruik van literatuur als bron lijkt in vergelijking bijna academisch, ouderwets en traag in een wereld waarin beeldmateriaal zo gemakkelijk en snel kan worden gereproduceerd en hergebruikt. Toch is dit de bron die Floris Schönfeld en Michaël Sewandono hebben gebruikt voor hun project Gewichtig Wachten. Dit project bestaat uit een serie korte films, gebaseerd op fragmenten die afkomstig zijn uit de verhalende literatuur. Elk fragment laat een cruciaal moment van beslissing zien, waarbij de nadruk ligt op de beleving van het moment vóór het besluit wordt genomen. De geselecteerde momenten vervullen in de context van het oorspronkelijke verhaal een sleutelfunctie en beïnvloeden het vervolg van het verhaal op een cruciale wijze. Op dit moment bestaat de serie uit vier films die zowel los als in samenhang met elkaar kunnen worden beschouwd. Het ligt in de bedoeling van de kunstenaars dat de serie verder zal worden uitgebreid.
In Nest in Den Haag werden de vier films op 29 april 2009 voor het eerst gezamenlijk als een installatie gepresenteerd in het kader van de tweede One Nest Stand. De One Nest Stands zijn korte presentaties van één avond waar mensen van buiten de culturele broedplaats Nest worden uitgenodigd een eigen presentatie te cureren. De titel Gewichtig Wachten zou associaties kunnen oproepen met arthouse films vol houterige dialogen, lange stiltes en moeilijk kijkende acteurs. De in Nest getoonde films verleiden de beschouwer echter door hun esthetische uiterlijk en technische perfectie. Het is een verademing te zien dat Schönfeld en Sewandono het medium, waar zij zich mee willen uitdrukken, beheersen. Zo lijken een besneeuwd landschap en een draaikolk in een meer in de film End of the World, dat is gebaseerd op twee boeken van Haruki Murakami, rechtstreeks afkomstig te zijn uit een Hollywood studio.
Dat het niet slechts bij een staaltje technische perfectie blijft is mede te danken aan de beheersing die de makers hebben getoond met betrekking tot de tijdsduur van de films. Deze duren nooit langer dan acht minuten en worden in een loop vertoond. Op deze wijze word je als beschouwer al snel ertoe bewogen de getoonde situatie opnieuw te bekijken en je af te vragen waartoe in de scène uiteindelijk zal worden besloten. Het blijft niet bij het je slechts vergapen aan de esthetiek van de getoonde beelden, maar de zorgvuldig opgebouwde spanning en de protagonisten branden zich al vrij snel in je hoofd, zelfs zonder de context van het oorspronkelijke verhaal te kennen.
Schönfeld en Sewandono besluiten gezamenlijk of een literair fragment pregnant genoeg is om naar een filmbeeld te worden vertaald. De individuele beelden die beide kunstenaars in hun hoofd hebben bij het lezen van de fragmenten dienen zij vervolgens te combineren tot één coherent filmbeeld. Deze ‘merger of minds’ zorgt er voor dat ook de individuele toeschouwer zich, wanneer hij het literaire fragment kent, voor kan stellen dat het filmisch er inderdaad zo uit kan zien. Het hoeft er niet zo uit te zien, maar uit alle mogelijkheden is dit een zeer denkbare keuze. De bunker in de film The Outsider, gebaseerd op l’Etranger van Albert Camus, wordt in het boek zelf niet beschreven, maar dat betekent niet dat hij er niet zou kunnen zijn.
De kunstenaars kiezen ervoor de oorspronkelijke context van het onderliggende verhaal achterwege te laten en willen deze ook niet meer opzoeken. Van een boekverfilming kan daarom ook niet worden gesproken. De korte films bieden de beschouwer juist een intrigerend referentiekader voor talloze nieuwe verhalen. In feite bouwen Schönfeld en Sewandono met Gewichtig Wachten een eigen beeldreservoir op, wat in hun geval daadwerkelijk lijkt te zijn gebaseerd op een intieme relatie met hun bronmateriaal. Het herlezen van een mooie passage in een boek komt bij hen gelijk te staan met het opnieuw bezien van een mooie scène in een film die slechts uit deze ene scène bestaat.
GEWICHTIG WACHTEN
Floris Schönfeld en Michaël Sewandono
29 april en 5 mei 2009
Nest
De Constant Rebecqueplein 20b, Den Haag
ONDERTUSSEN: FLORIS SCHÖNFELD
4 april t/m 17 mei 2009
Stroom
Hogewal 1-9, Den Haag