Nieuwe energie. De kranten staan er vol van en het is stof voor lange gesprekken en documentaires. Maar wie gaat er tot actie over? Ontwerpers en beeldend kunstenaars Jeroen Bisscheroux en Michiel Voet ‘deden het gewoon’: voor het NDSM-terrein in Amsterdam Noord ontwikkelden ze New Energy, een tankstation voor auto en geest. Sinds kort kan je er koolzaad tanken en het gemoed bijvullen met nieuwe gedachten.

Wie een groot, hoekig station verwacht met flikkerende neonletters en de onvermijdelijke winkel met snoep en vieze blaadjes, komt bedrogen uit. Aan het IJ staat een ongeschonden witte sculptuur, die pas bij nadere inspectie een heus pompstation blijkt te zijn. Er is een pomp waar 24 uur per dag getankt kan worden, met aan de achterkant een overdekt bankje waar de vermoeide reiziger kan plaatsnemen om de ogen te laten gaan over het IJ en de contouren van de oude stad aan de overkant. Soundscapes zouden daarbij de oren moeten verwennen, maar op de avond van bezichtiging zijn deze helaas niet te horen. Geen gemis overigens, want aan de geluiden van knarsende boten, klotsend water en de huilende wind hoeft eigenlijk niets te worden toegevoegd.

Bisscheroux en Voet maken architectonische kunstwerken voor de openbare ruimte. Hun werk voegt vaak een onverwachte functie toe aan openbare locaties: ze plaatsten tribunes en uitkijktorens op een schoolplein in Heerlen, bedachten een éénmansdemonstratiecabine voor het Museumplein en een overdekte slaapplaats voor een winkelstraat. En waarom zou er bij een tankstation geen ruimte zijn voor een gebedje op doorreis? Uit dat idee kwam de maquette God and Gas voort: een schaalmodel van een klein tankstation met gebedsruimte en een poppetje dat zich, in islamitische bidhouding, richt tot de benzinepomp. Die maquette vormde de basis voor het koolzaadstation.

Hiermee vergeleken is het uiteindelijke resultaat een softe versie van het origineel. Bidden werd verzacht tot mediteren, benzine verruild voor politiek correct koolzaad en het provocatieve God and Gas veranderd in de weinig inspirerende titel New Energy. Waar het concept nog gelezen kon worden als een gelaagde politieke stellingname, is het uiteindelijke werk aangepast aan de maatstaven van de consensus en goede bedoelingen. De kunstenaars hebben flink moeten inleveren om hun concept te kunnen verwezenlijken. De totstandkoming van het tankstation illustreert de frictie tussen de artistieke praktijk en de ‘echte wereld’. Binnen de veilige closed community die kunst heet is alles mogelijk. In de ‘echte wereld’ zijn er veel bureaucratische hindernissen en voorschriften die de inventiviteit beperken. Het is een wonder dat het Bisscheroux en Voet gelukt is hun koolzaadstation te realiseren, tegen alle vooringenomen pompstationfabrikanten en fantasieloze gemeenteambtenaren in: ‘Is het nou een kunstwerk of een pompstation? Want dan heeft u een andere vergunning nodig.’

Ondanks dat God verruild werd voor New Age en benzine voor koolzaad blijft het resultaat overeind. Het unieke ontwerp en maagdelijk witte uiterlijk sieren de oude havens in Noord. Het is een doeltreffend interactieve sculptuur die de bezoeker bewust maakt van de rauwe omgeving en de weidsheid van het IJ. Wellicht zal het een aantal mensen bekeren tot het gebruik van biobrandstof. Maar bovenal hebben de kunstenaars een signaal afgegeven. Nieuwe energie, daar moet je niet te lang over praten. Dat moet je gewoon doen.