De jonge Salim Bayri heeft geen optimistisch wereldbeeld. Althans: zijn alter ego Sad Ali (kort voor Sad Alien) ziet het pessimistisch in. Met hangende ledematen en een gebogen rug kijkt de Mickey Mouse-achtige avatar naar wat er om hem heen gebeurt. De passiviteit van dit karakter staat in schril contrast met de energieke kunstenaar. Hij groeide op in Casablanca en vertrok in 2010 naar Barcelona voor een bachelor aan de Escola Massana. In 2015 startte hij in Groningen met de master mediakunst, design en technologie aan het Frank Mohr Instituut waar hij afgelopen jaar afstudeerde. De verhouding tussen afkomst en ontwikkeling van de kunstenaar staat centraal in zijn oeuvre, zo wordt in Sad Ali Mapping the Place duidelijk.

In acht jaar ontwikkelde Bayri zijn kunstenaarschap buiten de grenzen van zijn thuisland. Tijdens deze periode speelde zich een vluchtelingencrisis af tussen de twee continenten in. Bayri kan niet anders dan hierop reflecteren. Enerzijds is zijn ontwikkeling als kunstenaar in een stroomversnelling geraakt met zijn komst naar Europa, anderzijds is de publieke opinie steeds vijandiger geworden tegen mensen van buiten de grenzen van de Europese Unie. Dit is terug te zien in ‘Red knock’ wearable (2018): een serie draagbare objecten die op verschillende manieren aan elkaar geklikt kunnen worden. Sad Ali wordt in de serie door een deur gescheiden van een andere figuur. Afhankelijk van de combinatie waarin je de objecten aan elkaar bevestigt, staat Sad Ali met een zak geld of met een grote koffer voor de deur van deze persoon. Hier wordt de problematische weergave van (economische) vluchtelingenproblematiek getoond die natuurlijk niet zo eenvoudig is als wearables die je aan elkaar bevestigt om de situatie tussen rijkdom en armoede te bepalen.

Zijn methodiek is vindingrijk en vernieuwend. Op zijn website vind ik een werk dat een kijkje in zijn instrumentarium geeft. Smart_Shop.obj (2017) is een digitaal bestand waar de kunstenaar zijn 3D-modellen bewaart die in veel van zijn werken figureren. Als een metershoge poppenkast staan allerlei avatars en artefacten opgesteld, klaar om ingezet te worden. Smart_Shop.obj is geen onderdeel van de tentoonstelling maar geeft een beeld van Bayri’s werkwijze en verklaart daarmee Open Door Storage (2018): een metershoge digitale print die de kunstenaarsstudio verbeeldt met een veelheid van objecten uit zijn smartshop.

Het is interessant om galeriehouder Kees van Gelder over zijn samenwerking met de kunstenaar te horen. De galerie is al sinds 1985 actief, toen was de kunstenaar nog niet eens geboren. Van Gelder beschrijft een gesprek met Bayri waarin de kunstenaar vragen stelt over de gang van zaken omtrent het galeriebestaan maar in zijn antwoord wordt hij onderbroken door de kunstenaar met zijn telefoon die als in een derde persoon in hun conversatie aanwezig blijft. Het is een herkenbaar verhaal over technologie tussen verschillende generaties. Toch maakt het de keuze voor Bayri des te interessanter als je bedenkt hoeveel kunstenaars er de revue passeerden in Galerie van Gelder en de eigenaar toch steeds de avant-garde weet te benaderen. Een van Bayri’s meest recente werken: Galaxy S6 (2017), geeft deze kloof letterlijk weer. Het is een serie van schilderijen die Bayri maakte met als gemene deler hun formaat: 6 x 11 centimeter: het formaat van zijn Samsung.

Op Art Rotterdam was Bayri ook aanwezig als genomineerde voor de NN Group Art Award (hij heeft niet gewonnen). Hier kijk ik tussen de onderdelen van de installatie naar een paar schoenen. Het blijken de voeten van de kunstenaar zelf die aan de andere kant van een paneel uitleg geeft over zijn werk. Hoe moet het voor een twintiger uit Casablanca zijn om op deze kunstbeurs als nominee voor de NN award te staan?

Blijkbaar raakt Bayri een gevoelige snaar. De jury van de NN Group Art Award interesseert zich tenminste in de vrijheid die Bayri teweegbrengt binnen de angstige cultuur die voortvloeit uit misverstanden tussen de Westerse en de Arabische wereld. Het is ook een politiek correcte keuze: Platform voor een jonge kunstenaar die middels het gerenommeerde Frank Mohr Instituut omhoogklimt in de hedendaagse kunst.

Anticipeert Bayri op heftige stellingnamen in de wereld? Of zien we de kunstenaar bruisend van energie laveren tussen technologie en werkelijkheid zonder dat écht duidelijk wordt wat hij daarmee wil bereiken? Dat laatste gevoel bekruipt mij soms. Bayri verlaat de echte wereld en wordt langzaam fictie in zijn kunst. Bij hem is de virtuele wereld even concreet als de analoge. aldus Kees van Gelder. De toeschouwer mag zelf een kant kiezen. Mij spreekt de analoge wereld toch nog steeds het meeste aan, gelukkig vindt het werk zijn weerslag in fysieke objecten, opgesteld in de galerieruimte.

Menno Dudok van Heel is kunsthistoricus, boomverzorger en redacteur bij Tubelight.