Fotograaf Sanne Sannes overleed in 1967 nadat hij op de Bergse Eeuwigelaan tegen een boom reed. Sannes was pas dertig, toch liet hij een omvangrijk oeuvre na. Dat oeuvre bestaat uit louter grofkorrelige vrouwennaakten: levendige extatische zwart/witportretten met een vrijheid die je automatisch associeert met de jaren zestig.

In 2009 was er plotseling hernieuwde aandacht voor Sannes, toen het Rijksmuseum de dummy Dagboek van een erotomaan verwierf. Delen uit dat werk waren ook te zien bij Darkness and Light eind 2009 in Foam, Amsterdam. Die tentoonstelling bood een dwarsdoorsnede van het oeuvre: een repeterende stroom van onscherp naakt na onscherp naakt.

Voordat ik Darkness and Light bezocht wist ik niet meer van Sannes dan de informatie hierboven. Sindsdien kan ik de foto’s niet goed meer losmaken van de fotograaf. Er spreekt een enorme waanzin uit de beelden: lust, seks, obsessie. Dat de beelden esthetisch gezien interessant zijn – met het grote contrast tussen licht en donker, de abstractie van de silhouetten en de onverwachte perspectieven – spreekt voor zich. Wat de foto’s echter een meerwaarde geeft, is hun extreem persoonlijke karakter: je kijkt naar het model maar je ziet de maker.

Van Sannes weet ik op dat moment alleen dat hij een jonge man was in de jaren zestig. Toch bepaalt die geringe informatie grotendeels mijn beoordeling van de foto’s. Ik vraag me af wat mijn mening over het werk was geweest als het door een vrouw was gemaakt en was ontdaan van macht en lustspel. Het woord ‘context’ komt bij me naar boven. De context van deze foto’s – het feit dat de maker een jonge man is – is voor mij even belangrijk als de foto’s zelf.

Het is ook context die de waardering van zelfportretten bepaalt. De kop van Van Gogh, Untitled Film Still van Cindy Sherman, het kapotte lichaam van Frida Kahlo of het bekraste gezicht van Arnulf Rainer krijgt een andere betekenis als je weet dat het een portret is van de kunstenaar zelf.

Als ik mijn rondje Darkness and Light gemaakt heb, kom ik tenslotte uit bij enkele van Sannes’ zelfportretten.  Opvallend is hoe oninteressant en vooral hoe onpersoonlijk deze werken zijn in vergelijking met de rest van zijn oeuvre. Als hij zijn camera op een ander richtte, legde hij zijn ziel bloot. Richtte hij de camera op zichzelf, dan verdween hij.