Wiebelig sta je daar. Hoog boven de grond op een platform met een microfoon voor je, klaar om je eigen mening te verkondigen. Je bent helemaal naar boven geklommen op een ijzeren ladder maar eenmaal bovenaan voel je je onzeker: er is weinig houvast en je hoofd raakt het plafond. Vrijheid van meningsuiting! De spanning ebt weg en maakt plaats voor kracht, het recht te zeggen wat je wilt. Door deze ladder te beklimmen kun je gehoord worden. Het is een ladder die de lucht in leidt, het oneindige in: alles is mogelijk, alles kan gezegd worden. De macht van vrijheid.

De ladder met platform is een werk van Piero Golia en is momenteel te zien in de tentoonstelling Power Alone: het vijfde deel van het programma Morality in Witte de With te Rotterdam. Macht en moraliteit zijn actuele thema’s en dus interessante gegevens voor een tentoonstelling. Volgens de samenstellers is macht vooral iets dat ervaren wordt en zich uit in een confrontatie tussen het algemene en het individuele. Macht is ook begeerte en zelfverheerlijking: net als de mythische Narcissus die berucht is om zijn schoonheid en wreedheid, vervloekt door de liefde voor zijn eigen spiegelbeeld. Power Alone laat de vanzelfsprekendheid van macht zien en toont Narcissus’ spiegel aan de bezoeker.

Op verschillende manieren en in verschillende gedaantes wordt macht in de expositie getoond. Concrete, abstracte, onzichtbare en aanwezige macht, de macht van de familie, sociale controle, woord, beeld, politiek, economie en cultuur. Een mooi voorbeeld van de macht van de familie is het videowerk Exemplary van Canan Senol. In een film is het leven van een jonge vrouw te zien: eerst machtig door haar schoonheid, dan gevangen in haar familie, machteloos haar situatie te veranderen. De figuren in de film zijn als in een poppentheater, waarmee zij kritiek geeft op het westerse beeld van de oosterse wereld als één groot sprookje van duizend-en-een-nacht. Het verhaal van een ongelukkig huwelijk en een incestueuze echtgenoot is echter allesbehalve sprookjesachtig waardoor moraliteit recht tegenover macht komt te staan.

Ook in Mandy, een installatie van Andreas Slominski, komt moraliteit duidelijk naar voren. Het werk bestaat uit een badkuip met daarin, naast wat haren, een foto van acht naakte mensen in diezelfde badkuip die seksuele handelingen met elkaar verrichten. Een getuigenis van wat eens was. De foto is klein en anoniem maar getuigt toch van een zekere trots of in ieder geval openheid met betrekking tot de gebeurtenis, gezien het ingelijste briefje dat ernaast hangt met de handtekeningen van de deelnemers erop. De badkuip staat voor puurheid en vormt daarmee een contrast met de onzuiverheid van de handelingen en stelt hiermee de vraag: wat is moreel?

In Untitled # 2 van Randa Mirza wordt hier ook op ingegaan. Het werk bestaat uit een foto waarop een lachende blonde vrouw het vredesteken naar de camera maakt. Op de achtergrond is een grote tank te zien met een groep soldaten en een oude vrouw die water haalt. Kritiek op de desinteresse van het Westen naar oorlog in het Midden-Oosten laat zich lezen als een schok. De onverschilligheid waarmee de vrouw poseert, omdat het toevallig niet háár oorlog is, is aangrijpend. Omdat ze Westers is, identificeer je je met deze vrouw en word je gedwongen na te denken over je eigen houding, de houding van het westen waarin je leeft. Mirza heeft de blonde vrouw zo direct in een andere wereld geplakt dat hij je bewust maakt van de werkelijkheid – iets waarover je normaal misschien, net als de vrouw, niet wil nadenken.

Power Alone is niet direct een toegankelijke tentoonstelling. Wie verwoed naar macht en moraliteit gaat zoeken, zal niet altijd meteen een antwoord kunnen vinden maar misschien is dat juist de kracht van de expositie. De dubbelzinnigheid, de ondoorzichtigheid van macht dringt door in alle werken en overal worden vragen over moraliteit gesteld. Het feit dat de werken op het eerste gezicht los van elkaar staan, maakt het nog spannender. Pas in tweede instantie, misschien met de begeleidende tekst erbij, wordt duidelijk hoe de werken zich tot elkaar verhouden en wordt macht in al zijn facetten zichtbaar. Het is stille macht die hier getoond wordt, geen opzichtig machtsvertoon maar kalmte. Of in ieder geval zijn de werken kalm. Zij verwijzen slechts, geven kritiek – maar kunnen macht niet veranderen. En wat kan de toeschouwer dan veranderen? Er rest hem of haar niets dan kijken.