Direct rechts naast de ingang van Galerie Stills in Nijmegen hangt een groot naargeestig felgekleurd vierluik. Het zuigt je naar zich toe, hoewel je er liever niet naar wilt kijken. Het heet Martlers en is het eindexamenwerk van de Nijmeegse Machyta Giebels uit 2004. Het lijkt een sadomasochistische voorstelling, waarbij een menstruerende vrouw gekleed in een hemdje op haar knieën op een soort catwalk zit. Om haar heen een stralenkrans. Haar publiek bestaat uit naakte, kale, geknevelde, bloedende mannen, die deemoedig hun hoofd buigen. Sadomasochisme is echter niet de boodschap die de maker van het vierluik wil uitdragen. Het is bedoeld als een verwijzing naar de islamitische gevangenen uit Guantanamo Bay. Deze werden in 2003 gemarteld en vernederd omdat ze gedwongen werden naar naakte prostituees te kijken. Omdat prostitutie voor vele vrouwen ook een vorm van slavernij is, kunnen zij in die zin ook als martelaren worden gezien.

Bloedende mensen komen vaak voor op Giebels’ doeken. De ellende na een gruwelijke gebeurtenis – niet het moment zelf – lijkt hem te inspireren. Met name in het latere werk zijn op de doeken altijd één of meerdere mensen afgebeeld die zich over een slachtoffer ontfermen. Zij het niet dat het meest recente werk GE 6:11 World Headlines (2005/2006) duidelijk een persiflage lijkt op het thema ‘na het geweld’. In dit werk draagt een man een bloedend jongetje. Rechtsboven in beeld is een ronde uitsparing met een geile vrouw die aan een ijsje likt. Onder in het schilderij staat met grote letters ‘World headlines’, gevolgd door Aziatische letters. Bruut geweld wordt hier geassocieerd met mediageweld. We worden overstelpt met informatie en daardoor stompen we af, vindt Giebels.

Het motief van het bloedende kind in de armen van een volwassen man komt opvallend vaak terug in Giebels’ werk. Zo ook in de serie Erbarmen. Giebels heeft hier net als bij GE 6:11 World Headlines gebruik gemaakt van stills van journaalbeelden over het drama in Beslan. In de Erbarmen-serie is geen sprake van een persiflage op het mediageweld. Op ieder afzonderlijk werk is een volwassen man te zien die een huilend of angstig kind op de arm draagt. Bloederige details die wel zichtbaar waren op de journaalbeelden laat hij vaak weg op het kunstwerk zelf. Alleen de essentiële vorm van het beeld – in dit geval de volwassen man die het kind draagt – zet hij op het doek. Deze afbeeldingen zijn daardoor niet meer gruwelijk maar vertederend en vaderlijk. Het is alsof er een beschermengel is neergedaald om de pijn van het kind weg te nemen.

Giebels portretteerde ook zijn eigen overleden vader. Het werk heet Portret van een vreemdeling. Deze ongebruikelijke titel heeft Giebels het werk waarschijnlijk gegeven omdat hij zijn vader nooit heeft leren kennen. Zijn vader is teruggegaan naar Equatoriaal Guinea toen Giebels nog heel klein was. Naast dit werk hangt een serie van relatief kleine zelfportretten, waarmee hij zijn eigen gezicht met dat van zijn vader wil vergelijken. Het zijn relatief rustige doeken om naar te kijken, omdat er steeds een gezicht op afgebeeld is in één of twee kleuren. De ingetogen zelfportretten vormen een contrast met de heftige thema’s van zijn grotere doeken.

Niet alleen de thema’s maar ook de doeken zelf zijn zwaar, dat komt doordat Giebels het canvas met een eigengemaakte mortel voorbewerkt. Mortel wordt normaliter gebruikt om te stuken, maar Giebels mengt het met pigment en soms met een andere substantie. De kleuren die hij er naderhand opsmeert, krijgen hierdoor een bijzondere intensiteit. Op sommige werken – zoals bij de Erbarmen-serie – komt daarbovenop nog een thinnerdruk. Giebels legt een papier met zwarte inkt op het werk en wrijft de afbeelding met thinner van het papier op het doek. Met een droge naald of een krabber krast hij uiteindelijk een afbeelding in het kunstwerk. Hij noemt zijn technieken ‘mixed media’ en zegt geïnspireerd te zijn door onder andere Neo Rauch, Robert Rauschenberg en Anselm Kiefer. Het resultaat van deze gemengde technieken wekt nieuwsgierigheid op. Je moet jezelf inhouden om niet met je vingers over de doeken te gaan.

ERBARMEN, Machyta Giebels, t/m 26 maart 2006

Galerie Stills, Voorstadslaan 68, Nijmegen