Het moet na zo'n drie kwartier geweest zijn, dat hij naast me aanschoof. Tot die tijd had Semiha Berksoy, de tachtigjarige Turkse opera-ster, mijn aandacht gehad. Onvermoeibaar had ze verhaald over haar jeugdliefde – een veel oudere, socialistische dichter, die vanwege zijn kritische geschriften in de gevangenis was beland. Met gevoel voor dramatiek had ze beschreven hoe zij – de dag dat hij bij haar langskwam op de thee – de stad had afgeschuimd voor een nieuwe jurk en een tafelkleedje van Turkse zijde. Tweeëntwintig was ze toen. En aan de foto's die ze toonde te zien: een beeldschone diva. Nu trachtte ze voorbije tijden te doen herleven met twee vuurrode cirkeltjes op haar rimpelige wangen en de lippen stevig in de verf gezet. Een verlepte bloem, de vleesgeworden vergane glorie. En ook al schitterden haar ogen ontroerend, bij het oeverloos oprakelen van haar gepassioneerde verleden: een nogal ouwe gek.

Hij kwam naast me zitten toen Semiha haar relaas onderbrak voor operageschalm. Drie kwartier verstreken en nog zeven uur te gaan. Want zolang duurt ‘Semiha B. Unplugged' , de onversneden documentaire van videokunstenaar en filmmaker Kutlug Ataman (Istanbul, 1961), die nu bij Galerie Akinci in Amsterdam op een groot scherm te zien is. Zeven uur en drie kwartier om in rafelige homevideo- stijl te tonen hoe Semiha om de haverklap van kostuum verwisselt, gekleed in gehavende operajurk of louter in knellende lingerie vanaf haar bed een relaas afsteekt dat schippert tussen feit en fictie, tussen haar persoonlijk levensloop en de rollen die zij vertolkte op het toneel.

Ook hij had zijn liefde verloren, stak de man naast me opeens van wal. Drie roerige jaren had het geduurd, en vorige week was ze opeens vertrokken. Schijnbaar zonder reden. Onbeschaamd vertelde hij over die afgelopen jaren, geëmotioneerd hoe heftig zijn verdriet nu was. Sorry, zijn adem walmde naar alcohol, ja: hij had geprobeerd zijn ongeluk te verdrinken. En sorry vooral dat hij me opzadelde met onbenullige details uit zijn leven, verexcuseerde hij zich.

Na drie kwartier.

Hoe Semiha haar levensverhaal vervolgde is me ontgaan. Hoe ze vertelde over de manier waarop ze ‘de sociale normen van haar omgeving had geweigerd en haar eigen identiteit en vrijheid had proberen te veroveren' of ‘het systeem van onderdrukkende sociale structuren ontvlucht was door transformatie van haar identiteit' – ik geloof niet dat het me meer had kunnen boeien dan het vertoog van de man naast me. Drie kwartier schokkerige videobeelden hadden tot nog toe slechts onbetekende details zonder duidelijke richting gebracht. Niet minder dramatisch gebracht dan het verdriet van de man naast me, en -op momenten- niet minder gênant.

Waarom dacht Ataman dan toch zeven uur en drie kwartier te moeten uittrekken voor het levensverhaal van Semiha? En waarom filmde hij dat in een tamelijk onaantrekkelijke, quasi-klungelige stijl? Om het puur en onversneden te doen ogen waarschijnlijk, ongeregisseerd en van toevalligheden aan elkaar hangend, zich traag ontwikkelend – zoals het leven zelf. Maar waarom was het leven zelf dan – net nog – zovele malen overrompelender, meer prikkelend en schrijnend?

"Het gaat in videokunst alleen maar om de vorm, niet om de inhoud. Alle aandacht gaat naar hoe het verteld wordt, niet naar het wat", zei de man die niet van videokunst zei te houden bij ons afscheid. Het was het enige onzinnige dat hij in drie kwartier te melden had.

SEMIHA B. UNPLUGGED, t/m 10 feb

Galerie Akinci, Lijnbaansgracht 317, Amsterdam, di-za 13-18 uur