Cyberspace; je ‘verbeelding' kan er letterlijk alle kanten op. Alice in Wonderland is er niets bij. Bovendien krijg je reactie. Communicatie is hier daadwerkelijk een tweerichtingsverkeer. Daarom is internet voor velen het nieuwe arcadia; een informatie-arcadia.
De vraag is echter hoe je toegang krijgt tot al die informatie en vooral hoe en wie er voor zorgt dat je in die almaar uitdijende jungle niet verdwaalt. De tentoonstelling InfoArcadia bij Stroom Haags centrum voor beeldende kunst toont aan dat er voor beeldend kunstenaars, naast vormgevers en wetenschappers, een belangrijke rol is weggelegd bij het vormgeven van die informatie.
Net als alle andere tentoon-stellingen op het gebied van de nieuwe media is deze expositie weinig aantrekkelijk voor de lief-hebber van een mooi schilderij of een intrigerende installatie. Dat wil niet zeggen dat de tentoonstelling er slecht uitziet. De vormgeving is sober en goed.
Het merendeel van de werken bestaat echter wel uit beeldschermen en computers, waar je als bezoeker zelf met muizen en knoppen mee aan de slag moet. Zo kun je bijvoorbeeld dwalen door de straten en huizen van de driedimensionale symbolenwereld van beeldend kunstenaar Matt Mullican of een serie instructietekeningen van vormgevers Paul Mijksenaar en Piet Westendorp aan je voorbij zien gaan.
Alle werken die worden gepresenteerd, tonen aan dat de ordening en visualisering van gegevens op talloze verschillende manieren kan gebeuren vanuit de meest uiteenlopende invalshoeken.
De gedachte is dat in elke representatie van de dagelijkse werkelijkheid de geest van de maker schuilt. Het meest concreet komt dit naar voren in de Nederland-'test' van Mijksenaar en Westendorp. Zij hebben enkele willekeurige Nederlanders gevraagd uit het hoofd hun land te tekenen. Uit de diapresentatie blijkt de kaart van Nederland ineens flink te kunnen verschillen. Ander interessant werk is ‘Mercators Blinde Vlek' van Schie 2.0.
Deze screensaver toont op een verbluffende manier aan dat deze beroemde en nauwkeurig geachte wereldkaarten helemaal niet zo precies zijn als tot nu toe werd aangenomen.
Het labyrint dat de Zwitser Armand Schulthess in de bossen bij Auressio heeft aangebracht, vertoont duidelijk overeenkomst met de virtuele structuren van internet. De voormalige ambtenaar heeft in de laatste dertig jaar van zijn leven (sterfdatum 1972) korte teksten, afkomstig uit encyclopedieën, vaktijdschriften en literatuur, op deksels van (verf)blikken geschilderd. Deze lemma's hing Schulthess in de bomen van zijn landgoed. Met draden verbond hij de lemma's onderling. Foto's van dit poëtische bos vol informatie zijn te zien op de semi-transparante wanden van twee tentoonstellings-paviljoentjes.
InfoArcadia is niet zo ontoegankelijk als de meeste nieuwe media tentoonstellingen. Bij elk van de werken is een flyer met toelichting te vinden. Als je alle flyers verzamelt, ga je met de catalogus naar huis. Minder zichtbaar, maar wel essentieel, is de steun die de structuur biedt.
Het tempo waarin je informatie verwerkt heeft hiervoor als basis gediend. Het lezen van een boek (een paviljoentje) of het luisteren naar een interview (andere paviljoentje) vergt immers elk zijn eigen tijd, tempo en inspanning. Het hoogste tempo is in de zogenaamde mental fitness room vertegenwoordigd. Daar staan de nieuwe media centraal. De organisatoren, Maarten de Reus en Ronald van Tienhoven, willen helderheid scheppen in de wereld van de visuele informatie en de nieuwe ontwikkelingen die op dit terrein plaatsvinden. En dat is ze zo zeker gelukt.
INFOARCADIA, t/m 22 april
Stroom Haags centrum voor beeldende kunst, Spui 193/195, Den Haag