Wolkenvelden

Xandra de Jongh, Arjan Reinders

Niets heeft het fundamentele schilderwerk van kunstenares Linda Arts (Nijmegen 1971) gemeen met de jaargetijdenschilderingen van oude meesters. Desalniettemin vormt haar werk tot en met 23 februari een soort opmaat voor een thematentoonstelling over de vier jaargetijden in het Noordbrabants Museum in Den Bosch. Een groter contrast was nauwelijks denkbaar; al slaagt Arts er op eigentijdse wijze minstens zo goed in om dat wat zich buiten bevindt aan licht, lucht en natuur haar werk binnen te trekken als menig oude meester.

Arts, wonend en werkend in Tilburg, is de zesde jonge kunstenaar op rij die zich dit jaar in de galerij van het museum mag presenteren. Het is in al zijn soberheid en concentratie de meest omvattende expositie tot nu toe omdat zij zich nadrukkelijk niet beperkt tot de lange witte wand om haar fundamentele schilderwerk tegen te hangen maar ook de glazen zijwand in haar compositie betrekt.

Is het in het circuit van kunstenaarsinitiatieven doorgaans geen probleem hele ruimten naar je hand te zetten en verbouwen, in het museum ligt dat wat moeilijker. Zo ook in Den Bosch. Bovendien is de galerij een behoorlijk dwingende ruimte; een ongeveer 25 meter lange sluis die de kunstenaar als het ware beperkt tot een sequentie van muur-werk-muur-werk etc. Met oog voor opbouw en ritme aangepakt, kan dat een sterke ‘film’ opleveren zoals onder anderen Koen Delaere, Ingrid Simons en Marjolein Landman in de vorige edities bewezen hebben. Zij slaagden er echter niet in, of maar ten dele, om uit de wand te breken.

Gezien haar achtergrond, waarin zij meermalen ingreep door hele ruimtes met wanden, schilderijen en licht te herschikken, stelde Arts zich van meet af aan ten doel de hele galerij te benutten. Zelfs vloer en plafond nam zij in ogenschouw, maar gelet op de geringe hoogte zag zij daarvan af. Resteerde de glazen wand. Die biedt niet alleen zicht op de weelderige binnentuin maar ook de kans om haar strakke werk een relatie te laten aangaan met de directe omgeving. Een kans die Arts met beide handen heeft aangegrepen, door het glas op verschillende plekken met folies te beplakken. Met dit plakwerk creëert zij strakke doorzichten naar de tuin, de ene keer omkaderd, dan weer scherp doorsneden of gefilterd door een parelwit of diep rood vlies. Het zijn echter niet alleen abstracte toevoegingen aan het bestaande, de folies bieden ook enig inzicht in het kijken van de kunstenaar. En daarmee is de brug naar het schilderwerk van Arts geslagen. Want als het ergens om draait in het werk van Arts dan is het kijken en analyseren; van kleur, vorm en dimensies.

Neem bijvoorbeeld de in dunne banen grijze olieverf van zwart spiegelende lak naar mat witte olie verlopende panelen. Los van elkaar lijken het niet meer dan analytische studies, maar bij elkaar geplaatst gebeurt er iets. De maximale tegenstelling komt als het ware tot leven; zo lijken de vier boven elkaar geplaatste rechthoeken in het wit haast naar voren te golven terwijl het zwart zich op de achtergrond houdt. Hetzelfde gebeurt in twee lange boven elkaar hangende panelen. Is in de bovenste baan het midden een zwart blok dat zich in de diepte lijkt terug te trekken, n de onderste baan dringt het witte hartblok zich juist in het oog naar de voorgrond. Zijn deze principes in de langgerekte zwart/wit studies nog bijna mathematisch van opbouw, in de kleine en grote lakwerken veranderen ze in pure sfeer. Daarbij is vooral de kleur belangrijk; niet alleen van de bovenste laklaag maar ook van de ondergrond. Samen bepalen ze de intensiteit van ieder werk.

De associatie met wolkenvelden of fotografische procédés waarin de emulsie zich meester maakt van het beeld ligt met name voor de hand in de zeven grote vierkante panelen. Ook hier zie je diepdonkere en wat transparantere lichte stukken door het beeld waaien waardoor een bijzonder wervelende dieptewerking ontstaat. En het maakt niet uit of de kleur nu rood, grijs, groen, blauw of wit is; lang kijken maakt dat je je in ieder vlak kunt verliezen. Voeg daarbij de bijna spiegelende lak die de beelden van buiten haast natuurlijk in zich opneemt en vervormt tot schaduwen, en je hebt een kijkspel dat zich in iedere weersomstandigheid anders laat aanzien. Is het buiten grijs dan zijn de schilderijen gesloten en in zichzelf gekeerd, straalt de zon dan lichten ze op en absorberen hun omgeving. En daarmee gaat Arts misschien nog wel een stapje verder dan de seizoenenschilders; zij laat haar werk de seizoenen in zich opnemen.

LINDA ARTS, tm 23 feb

Noordbrabants Museum, Verwersstraat 41, Den Bosch, t 073 6877877, open di tm vr 10-17, za en zo 12-17