Reality-art

Vinken en Van Kampen

Reality-TV heeft vast zijn langste tijd nog niet gehad. Na talkshows waarin mensen hun meest genante problemen openbaar maken zien we nu hele series die deze problemen wekelijks op de voet volgen. De al dan niet respectloze omgang van de makers met hun onderwerpen is één ding – het vrijwillig exhibitionisme van die mensen is een tweede. En dan is er nog de grote anonieme massa die naar dit soort verhalen hongert. Voer voor sociologen en psychologen, want alles tezamen is het in elk geval onthullend over menselijk gedrag. Het werk van fotograaf en videokunstenaar Julika Rudelius neemt dit soort gedrag als uitgangspunt.

In haar videowerken vertellen mensen, meestal jongeren, over hun eigen gedrag. Train toont bijvoorbeeld jongens in een treincoupé die schaamteloos en weinig complimenteus over meisjes praten, in The Highest Point vertellen meisjes hoe ze het liefste klaarkomen. Tagged (dat nu in het Stedelijk Museum te zien is) filmt een aantal allochtone jongens die het hebben over hun kleding en het geld dat ze daaraan uitgeven. De kracht van deze werken ligt in wat Rudelius aan de jongeren weet te ontfutselen en hoe ze dat bij de kijker neerlegt: zonder omhaal of oordeel. Het levert een vreemde spanning op die het exhibitionisme van de sprekers uitspeelt tegen het voyeurisme van de kijker.

De twee nieuwe werken van Rudelius die in Galerie Diana Stigter tentoongesteld worden zijn anders, de vorm is minder direct. In Marok Love worden de jongeren waarom het gaat met de camera van een afstand bespied. Het andere werk Only sight and touch enable us to locate the things around us is een voornamelijk visuele vertelling over een chronisch zieke vrouw. Ze lijdt aan polineuropathie, een aandoening die constante pijn en toenemende gevoelloosheid veroorzaakt. De aantasting van de waarneming en daarmee de ervaring van het dagelijkse leven is wat Rudelius hier interesseert.We zien de vrouw van dichtbij bezig in haar huis en daarbuiten, afgewisseld met beelden van haar twee schildpadden. Haar ziekte wordt toegelicht in een brief die wordt voorgelezen door een man, dit onderdeel van het werk wordt als een voetnoot apart op een klein schermpje getoond. Deze ‘kunstgreep’, maar ook de meer suggestieve montage van de andere beelden, maakt dat Rudelius zichzelf hier als maker en verteller meer naar voren schuift.Wat ze bij de kijker teweeg wil brengen is echter minder eenduidig en blijft in een wat onderzoekende sfeer verborgen.

Marok Love refereert meer aan het exhibitionisme en voyeurisme dat ook in eerdere werken werd uitgespeeld. Bij een bankje hangen drie jongeren rond waarvan er twee een stelletje vormen. Het paar is ongegeneerd verliefd; er wordt gezoend, geknuffeld en betast terwijl de andere jongen er maar wat bij zit te zitten. Hij is overduidelijk het vijfde wiel aan de wagen, maar ogenschijnlijk geldt voor alledrie dat naar huis gaan geen alternatief is. Ze zijn zich niet van een camera bewust en worden daardoor ook niet tot speciaal gedrag aangezet. Het tafereel is lief en pijnlijk, het is begrijpelijk en verbazingwekkend tegelijk. De boomtakken op de voorgrond scheppen een veilige afstand en als later het raam waardoor gefilmd wordt in beeld komt, dringt zich het perspectief op van de boze buurman die alweer een hangplek ziet ontstaan.

Het wonderlijke samengaan van hardheid en kwetsbaarheid dat ook in eerdere werken van Rudelius de aandacht trekt komt in deze tentoonstelling visueel naar voren. Impliciet in de video over de chronisch zieke vrouw, waar de hardheid zich niet fysiek aan laat aflezen, maar sterker nog ervaar je het bij de drie tot elkaar veroordeelde jongeren – die dat vanzelfsprekend en van nature hebben.

‘YOU CAN STAY IN THE 80’S WEARING COWBOY BOOTS WHILE THE WORLD PROGRESSES’, Julika Rudelius, tm 22 nov

Galerie Diana Stigter, Hazenstraat 17, Amsterdam, open di tm za 13-18