Op een nazomerdag in 2010 kwamen vanuit binnen- en buitenland mensen naar het kleine dorp Ottoland in de Alblasserwaard voor een sportief kunstproject van de Spaanse kunstenaar Maider López (1975). De grote toestroom was af te lezen aan de rits auto’s die langs de Polderweg stond geparkeerd. Er was zelfs een bus ingezet om iedereen naar deze afgelegen plek in het Zuid-Hollandse landschap te vervoeren.

Een dag van tevoren waren er witte krijtlijnen uitgezet op dit zompige landschap. Zo lagen er vier speelvelden – dwars over slootjes – in het grasland speelklaar voor een toernooi dat lijkt op voetbal en dat Polder cup heet. De kaarsrechte slootjes snijden speelvelden af, zodat er vakken ontstaan die de spelers tijdens het spel niet mogen verlaten. Zo kreeg het begrip flankspeler een nieuwe betekenis, doordat deze zich slechts op de één meter brede strook langs de volledige lengte van het veld kon bewegen. 

De uitgave Polder cup – A project by Maider López is een aantrekkelijk visueel resumé van dit evenement. Het boekje is uitstekend vormgegeven in de sfeer van Polder cup. Afbeeldingen zijn net als het speelveld doorsneden. Daarnaast overheerst de kleur van fris zomergras. In plaats van een volledig verslag van dit kunstproject, staat er in de publicatie een beknopt essay van Ilse van Rijn over het belang van het spel. Volgens haar veranderde Polder cup de weilanden van een stabiele plaats in een dynamische ruimte. De bal doet altijd onverwachte dingen. Van Rijn betoogt dat het project als een blauwdruk voor verandering gezien kan worden worden. 

Curator Theo Tegelaers ziet het doel van het project in het creëren van nieuwe beelden, die vragen stellen bij het publieke en de relatie tussen gemeenschap en individu. In zijn korte bijdrage in de publicatie geeft hij aan dat dit de artistieke ambitie van López is. De zwik artistieke voetbalbeelden herdefiniëren volgens Van Rijn het landschap en volgens Tegelaers de gemeenschap die daar gebruik van maakt.

Het is zeer de vraag of het spel en de beelden ervan daartoe in staat zijn. Het project Polder cup heeft veeleer het landschap en de gemeenschap die er gebruik van maakt genegeerd. Het gaat er vanuit dat de polder en de gemeenschap statische gegevens zijn die enkel door Polder cup in beweging kunnen komen. Daardoor toont zowel de publicatie als het kunstproject weinig begrip voor het landschap zelf. Dit is een gemiste kans, want door hier wel rekenschap van te nemen had het project zijn artistieke doel om het polderlandschap in te zetten als ruimte voor verandering wellicht kunnen bereiken. 

Nergens komt naar voren dat het polderlandschap in de historie een unieke plaats inneemt. Behalve als het speelveld voor het balspel en als metafoor voor de Nederlandse bureaucratische cultuur wordt de polder niet aangehaald. Het door dijken omgeven laagland is meer dan een metafoor voor de Nederlandse manier van het politieke midden zoeken. Het polderlandschap wordt al meer dan vijf eeuwen op een kunstmatige wijze gevormd met polders en andere waterwerken. Het landschap heeft zich door de eeuwen heen ontwikkeld doordat er telkens weer nieuwe mogelijkheden waren om het land te maken of te gebruiken.

Ook de polder in Ottoland draagt geschiedenis in zich. Het is een landschap dat door de eeuwen is gevormd door gemeenschappen en individuen en nu nog steeds gevormd en gereguleerd wordt door een gemeenschap. Het besef dat de polder verandert vanwege nieuwe maatschappelijke functies van het landschap had van Polder cup een interessanter project kunnen maken.

Als de auteurs van Polder cup zich bewust waren geweest van deze geschiedenis, had het doel om kritische vragen op te werpen overtuigend kunnen zijn. Nu is de publicatie slechts een visueel en artistiek onderzoek. De nieuwe, flitsende beelden in het boek kunnen geen vragen over een gemeenschap stellen. De vluchtige relaties die door een eendaags voetbaltoernooi zijn veroorzaakt, hebben weinig betekenis vergeleken met de gemeenschappen die het polderlandschap hebben gevormd. De deelnemers van Polder cup hebben te weinig communiteit om überhaupt vragen over gemeenschap te stellen. Een dergelijke samenlevingsvorm bestaat ook niet uit een aantal willekeurige voetbalploegen die een spel spelen, maar eerder uit een verzameling mensen die op sociaal, cultureel en politiek vlak van elkaar afhankelijk zijn. 

Kortom, het kunstproject heeft aantrekkelijke beelden opgeleverd en de polder misschien wel een nieuwe betekenis gegeven. Maar deze betekenis staat in het niet bij de waardevolle geschiedenis die het landschap in zich draagt en continueert in de huidige generatie. Het is leuk om bij een wilde actie in de blubber te belanden, maar dit kan evengoed onderdeel zijn van een amateur voetbaltoernooi. Daardoor doet Polder cup zichzelf tekort. Desondanks is de publicatie een aardig aandenken aan een wat eigenaardige zaterdag in Ottoland.