Permanent room

Martijn Verhoeven

Waarom spreken fotoalbums zo tot de verbeelding? Misschien wel omdat het bedrieglijk echte documenten van het verleden zijn (terwijl we eigenlijk wel beter weten). En misschien ook wel omdat ze ons herinneren aan het verglijden van de tijd en de onmogelijkheid de klok terug te draaien. De spanning tussen de bedrieglijke aspecten van het medium fotografie en onze behoefte om beelden uit het verleden te bewaren is goed zichtbaar in het werk van de Japanse kunstenares Mitamura. Mitamura gebruikt haar eigen fotoalbum gelukkig altijd als middel, nooit als doel. Met de installatie ‘Permanent Room', die deel uitmaakt van het programma ‘Voices from Japan', creeerde ze verschillende lagen van ervaring door in de ruimte van het Waaggebouw een tijdelijk vertrek te plaatsen. In de buitenste schil, de ruimte om het tijdelijke vertrek heen, bracht ze forse portretten van haar ouders aan. Het zijn koele, glossy foto's van mensen op leeftijd, verscholen achter zonnebrillen, die weinig van hun gevoelslevenprijs geven.

Op een wandmeubel ernaast heeft Mitamura een klassefoto uit de jeugd van haar moeder geprint. Wat een onbevangenheid in vergelijking met de geposeerdheid van de vrouw op latere leeftijd! In tegenstelling tot de ruime buitenruimte heerst er in het centrale, tijdelijke vertrek een intieme sfeer. De grond ligt vol met matrassen die je uitnodigen plaats te nemen. Ook hier zijn foto's aangebracht op de wanden, maar ze verschillen duidelijk met die van buiten: vaak piepkleine foto's van bekende rituelen zoals een diploma uitreiking, en een aandoenlijke snapshot van een volwassen man in een kabelbaanwagentje met veel te veel boodschappentassen. Hoewel geen van de foto's in de binnenruimte van zichzelf een bijzondere kwaliteit heeft, prikkelen ze tesamen wel je fantasie. Mitamura wist de mogelijkheden van de verschillende media te benutten – ze is modeontwerper, fotograaf en beeldend kunstenaar – en voegde verschillende effecten samen tot een ruimtelijke constructie. Ze gebruikte bijvoorbeeld een oud schemerlampje en Amerikaanse marsmuziek uit de jaren vijftig, die je eigen herinneringen en associaties naar boven laten komen. Toch weet de installatie als geheel niet te overtuigen. De binnenruimte is fraai en biedt de bezoeker genoeg ruimte voor verbeelding, maar de buitenruimte wordt gedomineerd door de imposante, in dit geval hinderlijk aanwezige architectuur van het Waaggebouw, die de foto's tot requisieten reduceert. Bovendien missen die foto's een samenhang die hen een betekenisvolle laag geeft.

PERMANENT ROOM, t/m 27 augustus

De Waag, Aalmarkt 21, Leiden, wo t/m zo 12-17 uur