Model voor beschouwing

Alexander Mayhew
Jochem Rotteveel, SETTING 03, 2009

Academiepresentaties zijn soms net als kunstbeurzen: je ziet veel, maar het grootste gedeelte ben je na een paar minuten al weer vergeten. Gelukkig zijn er altijd wel afgestudeerden van wie het werk zich in je hoofd vastzet. Bij de eindexamenexpositie van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag gold dit onder andere voor de presentatie van Jochem Rotteveel.

Rotteveel zoekt in zijn werk naar ‘het grensgebied en de atmosfeer waar verschillende dimensies samenvallen’ en onderzoekt hierbij ook de mogelijkheden van het gebruik van verschillende materialen. In zijn presentatie viel als eerste een uit landbouwplastic opgebouwde, doodlopende corridor op. Het plastic was zo gedrapeerd dat het leek of je je door een fluïde installatie van Richard Serra bewoog. Dit vormde een mooie opmaat voor de rest van de presentatie, waarbij in het werk Setting 03 de uitgangspunten van Rotteveel in het bijzonder naar voren kwamen.

Op een houten tekentafel staat een architectonisch ogende constructie, opgebouwd uit piepschuim, gips en tape. Het zou een schaalmodel kunnen zijn voor een grootstedelijk bouwproject van Rem Koolhaas. De lamp in het midden van de constructie lijkt echter eerder te verwijzen naar een binnenruimte dan naar een imposant stuk stadsvernieuwing. Het lijkt een kamer te verlichten waarvan de muren aan vier kanten zijn opengebroken en zelfs het plafond waaraan de lamp bevestigd zou moeten zijn ontbreekt. Als een deus ex machina dringt het felle peertje zich binnen in de constructie en in het gezichtsveld van de toeschouwer. Hierdoor ontstaat een sterk licht-donker contrast tussen de constructie en de tekentafel.

Het simpele feit dat de constructie op een tekentafel staat, lijkt het te reduceren tot het zoveelste model, het zoveelste ontwerp, de zoveelste schets die deze tafel al heeft mogen ondersteunen en die deze tafel ook weer zal verlaten. De tafel geeft uiting aan het basale ontwerp- en maakproces waar menig kunstenaar aan is onderworpen. In dit geval dient de tafel echter niet slechts ter ondersteuning, maar is het een integraal onderdeel van het werk. De poten van de tafel spiegelen zich aan en vinden verlenging in de constructie die er bovenop staat.

Door het gebruik van glimmend, grijs tape krijgt de constructie een uniforme uitdrukking en wordt de tweedimensionaliteit benadrukt. Ook het felle licht, dat wordt gereflecteerd door het tape draagt bij aan dit effect. Door het gebruik van een sterk contrasterend stuk rood tape wordt het oog binnengeleid in de rest van het werk. Natuurlijk kun je om het werk heen lopen, maar dit stuk rode tape beweegt je ertoe om het werk vanuit één standpunt te bekijken alsof het een tweedimensionaal werk betreft. Zo beschouwd zou Setting 03 ook een studie of een model voor een schilderij kunnen zijn.

Wanneer we echter naar de uitwerking van de lamp op de ruimte kijken, komt Work # 227: The lights going on and off van Martin Creed in gedachten. Mede met dit werk won hij in 2001 de Turner Prize. In een kale museumruimte van Tate Britain ging met intervallen van vijf seconden het licht aan en uit. Hiermee stelde de kunstenaar de traditionele methode van tentoonstellen op de proef en daarmee de ervaring die de toeschouwer normaal gesproken verwacht te hebben in een museum of galerie. De toeschouwer werd gedwongen zijn relatie met de ruimte om hem heen te onderzoeken, meerder malen te kijken en te bevragen waarmee hij nou eigenlijk werd geconfronteerd.

In dit opzicht zou de constructie op de tekentafel ook als een helverlichte white cube kunnen worden opgevat waarin de opengebroken muren als abstracte sculpturen fungeren; als een schaalmodel voor een inrichting van een tentoonstellingsruimte. Het werk is een onderzoek naar de effecten van tweedimensionaal en driedimensionaal gebruik van de ruimte op de blik van de toeschouwer. Waarmee de beschouwer uiteindelijk wordt geconfronteerd zijn de grenzen of juist de mogelijkheden van zijn eigen kijkvermogen.

Bezoek voor meer informatie ook de website van Jochem Rotteveel