Knippen en plakken

Julia Geerlings
Jean-Baptiste Maitre, CUT THROUGH THE LIVING ROOM OF THE EXTERMINATING ANGEL (2013) Foto: Charlotte Markus

Het ‘persbericht’ van de tentoonstelling This Is What I Meant houdt het midden tussen een persbericht uit de vorige eeuw en een pagina uit een kunstgeschiedenisboek. Nog opmerkelijker is dat de zinnen niet op elkaar lijken aan te sluiten; ‘William Ruben, head of the Museum’s department of Painting and Sculpture and director of the landmark 1980 Pablo Picasso -who is married to a maker of cool geometric paintings, Frank Stella’. Dit blijkt echter precies de bedoeling te zijn.

Uitgangspunt van Jean-Baptiste Maitres (1978) tentoonstelling zijn twee teksten die zijn bewerkt met behulp van de zogeheten cut-up; een techniek van de Amerikaanse schrijver William S. Burroughs waarin een bestaande tekst wordt verknipt en in een nieuwe combinatie samengevoegd. Maitre heeft voor deze tentoonstelling in P/////AKT twee teksten via deze methode bewerkt. In de eerste cut-up Engineer’s Primitive Esthetic (1966-1984) worden een persbericht uit 1984 van de tentoonstelling Primitivism, affinities of the modern and the tribal in het Museum of Modern Art in New York en een recensie in Time Magazine uit 1966 over de eerste minimal art-tentoonstelling Primary Structures in het Jewish Museum in New York samengevoegd. De andere tekst, Borrowed Objects Receive Primitivist Style (1911-1965), is een samenvoeging van twee hoofdstukken uit Art since 1900 door Rosalind Krauss; een beschrijving over het kubisme in 1911 en een beschrijving van minimal art in 1965.

Naast deze twee cut-ups, waarvan de pagina’s verspreid door de tentoonstellingsruimte hangen, toont Maitre ook een aantal minimalistische werken waarvoor de teksten als uitgangspunt dienen. Langs bepaalde woorden in de tekst zijn associatief lijnen getrokken, waardoor er geometrische vormen op het papier ontstaan. Deze vormen heeft Maitre uitvergroot tot abstracte hoekige schilderijen. Deze schilderijen bestaan uit piepschuim met daaroverheen een pasteuze laag gipsverf die vervolgens met spuitbusverf is bewerkt. Maitre heeft de spuitbusverf er vanaf de zijkanten op gespoten, waardoor er een verbluffend diepte-effect ontstaat.

De cut-up Borrowed Objects Receive Primitivist Style (1911-1965) wordt door Maitre ook letterlijk verbeeld. In de tekst is een omschrijving van Donald Judds Untitled (Box with trough) vermengd met een tekst over Carl Einstein. Maitre verbeeldt dit weer in collages waarin hij Judds sculptuur met de portretten van Einstein heeft vermengd. Een van de sterkste werken en het eerste werk dat Maitre voor de tentoonstelling heeft gemaakt is Primitive structure with Loose John McCracken Mandala. Op een pagina op de grond zijn twee afbeeldingen te zien; een Mandala van John McCracken en een afbeelding van een bamboestructuur. Deze twee beelden heeft Maitre samengevoegd in een minimalistische sculptuur van bamboestokken waaraan een losse mandala van touw hangt. Op een eenvoudige en effectieve wijze demonstreert Maitre met dit werk hoe het verknippen en bewerken van kunsthistorische teksten en afbeeldingen tot nieuwe beelden en betekenissen kunnen leiden.

Het deconstrueren van beelden, vormen en teksten die zijn ontleend aan andere kunstenaars, schrijvers en filmmakers houdt Maitre al langer bezig. In zijn film Shaped Cinema gebruikt hij bijvoorbeeld de montagetechniek van filmmaker Paul Sharits om zich de Shaped Canvases van Frank Stella op film te kunnen toe-eigenen. Voor Midday reproduceerde hij een sculptuur van Anthony Caro, met behulp van een audio-opname van het MoMA. In Various Camera Movements gebruikte hij een tekening van Sol LeWitt om filmcamerasporen te plaatsen en zodoende een tentoonstellingsruimte te filmen.

In P/////AKT is ook een werk te zien, waarin de cut-up-techniek en film worden gecombineerd. Cut Through the Living Room of the Exterminating Angel bestaat uit een beeldmontage van de film The Exterminating Angel van Luis Buñuel en wordt door drie ouderwetse projectoren op de muur geprojecteerd. De film verhaalt over een groep mensen die zonder te weten waarom, door een vloek een zitkamer niet kunnen verlaten. Maitre heeft de beelden achterelkaar gemonteerd zodat de hele zitkamer als in een panorama te zien is. De schokkerige lagen in de beeldmontage en de wijze van presenteren zijn bijzonder prikkelend, waardoor de aandacht langdurig wordt getrokken.

De tekst Borrowed Objects Receive Primitivist Style (1911-1965) eindigt met de woorden ‘This is what I meant’. Na de tentoonstelling aandachtig bekeken te hebben begrijp je inderdaad wat Maitre met de tentoonstellingstitel bedoelt. Hoewel hij zich baseert op bestaande kunsthistorische beelden en teksten, weet Maitre door middel van cut-ups, collages en fotomontages desalniettemin een eigen taal en beeld te creëren. De hele tentoonstelling kan als een totaalinstallatie worden gezien, waarbij de woorden de beelden echoën en vice versa. Het zijn niet eens de collages maar vooral de teksten zelf die het meeste indruk maken in de tentoonstelling. Je gaat weer op een hele andere manier naar kunstjargon en persberichten kijken.

Overzichtsfoto THIS IS WHAT I MEANT Foto: Charlotte Markus
Jean-Baptiste Maitre, PRIMITIVE STRUCTURE WITH LOOSE JOHN MCCRACKEN MANDALA (2013) Foto: Charlotte Markus