‘Vader had het regelmatig over teleurstelling. Hij zei dat je teleurgesteld voelen compleet zinloos is omdat je over het algemeen over de gebeurtenissen die teleurstelling creëren geen invloed kunt uitoefenen. Daarom zou niemand teleurstelling als iets waardevols moeten behandelen.’

In de hoge expositieruimte van Hotel Maria Kapel klinkt bij binnenkomst de galmende voice-over van een videoprojectie. Een zoon vertelt over zijn overleden vader, wiens zelfgebouwde atelier is afgebrand. Alles is vernietigd, op een douchecabine na. De brandweer wijst de zoon op een enorme berg post, die opgestapeld in de cabine ligt.

‘Ik pakte een brief op en zag dat het noch gericht aan noch verzonden door Vader was – het was verzonden door een kunstinstelling aan een vrouw in de stad. […] Het was een afwijzingsbrief die de vrouw vertelde dat ze niet geselecteerd was voor een residency. Ik kende deze vrouw niet en Moeder ook niet. Vervolgens openden we de rest van de post en vonden meer brieven. Hoewel de brieven van verschillende soorten instituten kwamen, hadden ze een ding gemeen – ze brachten teleurstelling.’ Op verschillende plaatsen in de witte kapel, een voormalig bedehuis uit de vijftiende eeuw, zijn boeken uitgestald. Ze zijn in plastic verpakt, alsof ze zo, nog ongelezen, uit de winkel komen. De titels op de kleurige kaften zijn fragmenten uit afwijzingsbrieven. ‘Zeer tot mijn spijt’leest er een, ‘Not to be discouraged’ of simpelweg: ‘Helaas’. Vriendelijke, maar onvermijdelijk wrange zinsneden.

Wat gebeurt er als je al die teleurstellingen bij elkaar brengt, als je het verdriet bundelt? De tentoonstelling A Proud Archive is samengesteld door beeldend kunstenaar Hou Chien Cheng. Hij creëert gedetailleerde portretten waarin hij focust op menselijke bekommernissen – zelf beschrijft hij zijn projecten als microhistorische onderzoeken. Persoonlijke ervaringen en fascinaties vat hij in personages, die hij vervolgens presenteert in teksten, performances en installaties. De afgelopen maanden was Cheng artist in residence bij Hotel Maria Kapel in Hoorn. Dit kunstenaarsinitiatief, prachtig gesitueerd in een tot tentoonstellingsruimte omgebouwde kapel, biedt ruimte en ondersteuning aan kunstenaars uit binnen- en buitenland.

In zijn expositie heeft Cheng de boeken in drie instal- laties over de ruimte verdeeld. Zo is er een verzameling likeur- en wijnglazen – op elk glas balanceert een boek – maar ook een eenvoudige schragentafel en een zelfgebouwd wandje waarop boeken zijn uitgestald. Kale peertjes schijnen de installaties bij. Het idee achter de verschillende composities is mij niet duidelijk, alsof het visuele oefeningen zijn waaruit niet gekozen kon worden. Datzelfde geldt voor de kaften. De vormgeving is overal gelijk, maar waarom zijn sommige boeken geel en andere weer zwart of roze? Het lijken oppervlakkige esthetische keuzes, die niet in verband staan met de inhoud. Zonde, omdat de titels op de boeken juist zo zorgvuldig en trefzeker zijn geselecteerd.

Naast de drie installaties bevat de tentoonstelling een video-essay. Aan de hand van illustratieve beelden vertelt de video van een vader die, verslagen door de realiteit, zijn kunstenaarschap inruilde voor een baan als postbode. Visueel gezien is het een wat rommelige collage van onder andere animaties en archiefmateriaal, ook hier geldt dat de vorm kan worden aangescherpt. Maar de tekst die wordt voorgedragen toont Chengs kracht. In slechts enkele alinea’s ontvouwt zich een waarachtig, enigszins magisch personage met herkenbare, maar ook vervreemdende eigenschappen. Hoeveel afwijzingen heeft deze vader moeten incasseren, voordat hij besloot zijn droom op te geven?

Teleurstelling is een bij uitstek persoonlijke ervaring, onlosmakelijk verbonden aan een verwachting: het is jouw aanvankelijke optimisme dat met terugwerkende kracht ongelijk wordt bewezen. ‘A very hard job making the final selection’, ‘I regret to inform you’ – als ik langs de boeken loop vergelijk ik de titels en glimlach om de herkenbare, gestandaardiseerde formuleringen. Aan wie zouden deze brieven zijn gericht?

De expositie leest als een verslag van troost en ambitie. Het is het verhaal van een man die zijn omgeving wilde behoeden voor datgene wat hemzelf is overkomen. Een postbode die afwijzingsbrieven achterhield, om zo anderen te beschermen tegen de pijn van een teleurstelling. Een onmogelijk ambitieus project, van een vertederende schoonheid.

Dat realiseert de zoon in de video zich ook: ‘Weer thuis was ik uren bezig de brieven naast elkaar op de vloer uit te leggen. Alleen toen zag ik pas iets anders dan teleurstelling. Ik zag een archief – een archief van toewijding, van aspiratie, van Vader.’