Flashback

Dafne Jansen
Sjef Meijman, PLANTENDISCO

De Witte de Withstraat veranderde de afgelopen vijftien jaar van een totaal verpauperde binnenstadswijk in een hip uitgaansdistrict. Wie er nu de talloze culturele instellingen, trendy winkels en uitnodigende horecagelegenheden bekijkt, zal het moeilijk vinden zich voor te stellen dat deze straat tot begin jaren negentig vooral bevolkt werd door hoertjes en drugsverslaafden. Van de vele culturele instituten die tijdens de ‘make-over’ van de Witte de Withstraat als paddestoelen uit de grond zijn geschoten, gold Roodkapje jarenlang als een van de meest veelbelovende initiatieven. De stichting werd in 2000 opgericht, vestigde zich op nummer 13, en combineerde daar schijnbaar moeiteloos een kapper, winkel en tentoonstellingsruimte. De bijzondere combinatie zorgde voor veel vermeldingen in jongerenmagazines en shopgidsen, maar voor de serieuze kunstkijker was het toch niet helemaal duidelijk wat Roodkapje nu eigenlijk in haar mandje had. Uiteindelijk verdwenen de kapper en de kledingwinkel, en bleef alleen de tentoonstellingsruimte over. De uitgangspunten zijn hetzelfde gebleven (werken met jonge makers en presenteren van preactualiteit), maar de uitingen zijn minder kleurrijk. Enerzijds impliceert dit wel degelijk dat Roodkapje haar onderscheidende positie heeft ingeleverd, anderzijds maakt het ook een duidelijke positionering mogelijk en geeft het artistiek leider Eric den Hartigh de kans om meer de diepte in te gaan en te focussen op de kwaliteit van de tentoonstellingen.

Op het eerste gezicht is Synthesis een goed voorbeeld van waar die duidelijke positionering en diepgang toe kunnen leiden: een mooie compacte tentoonstelling waarin de afzonderlijke werken in een hechte onderlinge relatie tot elkaar staan. De ‘piano’ van Kor Smeenge, die nog het meest doet denken aan een mysterieus apparaat in een negentiende-eeuws laboratorium, gaat een subtiele dialoog aan met de foto’s van Jeroen Hoenselaar, die lijken te komen uit het fotoalbum van een natuurwetenschapper uit de vroege twintigste eeuw die gefascineerd is door licht, tijd en ruimte. De stolp met schimmelende organische materie van Daniela Bershan is in feite een zelfde soort oprecht en naïef experiment als de plantendisco van Sjef Meijman. Die laat bonenplantjes ontkiemen onder continu aan en uit schietende gloeilampen, en onderzoekt zo de invloed van knipperend licht op de groei van planten. De werken belichten allemaal een ander aspect van het thema van Synthesis: het snijvlak tussen wetenschap en kunst.

Bij nader inzien doet dit uitgangspunt sterk denken aan de tentoonstelling Genesis in het Centraal Museum vorig voorjaar. Al ligt in tegenstelling tot die tentoonstelling de focus bij Roodkapje op kunstenaars die de dialoog aangaan met de wetenschap en worden de wetenschappers zelf buiten beschouwing gelaten. Het is daarom niet verbazingwekkend dat de spannendste werken die Roodkapje toont al eerder te zien waren bij Genesis: Floris Kaayks The Order Electrus en Metalosis Maligna. Kaayks verontrustende animaties laten een wereld zien waarin technische onderdeeltjes zich tot een nieuw soort insectenras hebben ontwikkeld, en waarin de mens geplaagd wordt door vreemde, metalen vergroeiingen die ontstaan ten gevolge van (eveneens metalen) implantaten. Kaayk adopteert de stijl van de documentaire; The Order Electrus is gestileerd als een natuurdocumentaire met klassieke voice-over terwijl Metalosis Maligna is opgebouwd als een medische documentaire uit stukken interview en computergeanimeerde simulaties. Binnen het thema van Synthesis is het werk van Kaayk bijzonder goed op zijn plaats, maar de verdubbeling met de vertoning ervan in het Centraal Museum is kwalijk voor een instituut dat zich wil richten op preactualiteit. Als tentoonstelling is Synthesis een mooie expositie met goedgekozen kunstenaars die echt een bezoek waard is – daar kan de overlapping met een (overigens minder geslaagde) tentoonstelling in Utrecht niets aan veranderen. Maar op een hoger niveau, dat van de missie en visie van Roodkapje, is het een regelrechte misser.

Juist nu de Witte de Withstraat steeds bekender en populairder wordt bij het grote publiek, en daarmee ook de culturele instellingen die er gevestigd zijn, is de behoefte aan een eigenwijs platform voor jonge makers met vernieuwende ideeën die nog niet opgepikt zijn door de massa het grootst. Met uiteenlopende exposities – van knuffels gemaakt van opgezette huisdieren tot huishoudelijke voorwerpen die door Al Qai’da als martelwerktuig worden ingezet – en met projecten zoals R EJECT en de spraakmakende samenwerking met Truus.Trendy op de Rotterdamse Museumnacht (waarbij je op de foto kon met een levensgroot bord van Joran van der Sloot) laat Roodkapje weten nog steeds een veelbelovend, eigenwijs en vernieuwend initiatief te zijn, maar helaas maakt Synthesis deze belofte niet op alle fronten waar. Ook Roodkapje heeft wel eens een slechte dag.

SYNTHESIS
t/m 27 juli 2008
Kor Smeenge, Jeroen Hoenselaar, Daniela Bershan, Sjef Meijman en Floris Kaayk

Roodkapje
Witte de Withstraat 13A, Rotterdam

Floris Kaayk, ORDER ELECTRUS