Ik ben dol op felle kleuren. Hoe chemischer een palet, hoe beter. In de tentoonstelling Best of Graduates 2019 van Galerie Ron Mandos beantwoordt het werk van Kamile Cesnaviciute helemaal aan mijn voorkeur. De fluorescerende tinten zijn het eerste dat opvalt aan haar schilderij Eugene uit de serie Please poke the bear. Ze contrasteren sterk met de ingehouden voorstelling.

Een donkerblauwe achtergrond vormt de basis van het vierkante schilderij. De spaarzame elementen zijn bijna monochroom van kleur. Links op het doek staat een zwarte mensfiguur afgebeeld, bijna levensgroot. Hij draagt een lichtpaarse, lobbige jas tot op de heupen. Zijn rechterhand heeft hij in zijn zak gestoken, de linkerarm hangt ontspannen langs het lijf. De figuur is weinig gedetailleerd. Des te opvallender is daarom het extra paar – felgele – vingers, waarvan alleen de bovenste kootjes te zien zijn. Ook de witte oogballen in het gezicht zijn opvallend; ze hebben geen pupillen. Het hoofd is gedraaid naar een vorm rechts op het schilderij die doet denken aan een knalrode vaas, maar omdat Cesnaviciute geen schaduw of arcering heeft aangebracht mist het de diepte van een driedimensionaal object.

De kunstenaar heeft het doek na voltooiing van het frame losgemaakt, waardoor de onbeschilderde randen die normaal niet te zien zijn nu deel uitmaken van het werk. Je kunt zien waar de donkerblauwe achtergrond over de rand van het frame is geschilderd – een rommelig kader voor het verder strakke schilderij. De vier hoeken van het doek zijn voorzien van metalen oogjes, waardoorheen het werk met spijkers is opgespannen tegen de muur, met ongeveer een centimeter tussenruimte. Door deze afstand tussen muur en werk wordt het doek een driedimensionaal object, waarbij de spijkers en oogjes fungeren als sokkel.

Als ik van een afstand naar de voorstelling kijk, gaan de witte ogen, de rode vaas en de gele vingers een verbinding met elkaar aan die ik niet kan doorgronden. Het is een driehoek van opvallende details die duidelijk de kern van het werk vormen. Ik probeer te achterhalen wat Cesnaviciute’s motivatie is geweest, maar ik begrijp niet waarom de vaas plat is, waarom de figuur geen pupillen heeft en het blijft een raadsel waar die gele vingertjes vandaan komen. Zijn ze een genetische afwijking of behoren ze toe aan een extra figuur die onder die grote paarse jas verscholen zit? Ik stel me voor hoe verstikkend het moet zijn om van kop tot teen verborgen te zitten in dat paars. Een gevoel van broeierig onbehagen bekruipt me. Ik voel me verloren in onbegrip als ik naar het werk kijk en Cesnaviciute legt niets uit. Ook de titel, Eugene, biedt geen houvast.

Maar wat als ik al die vragen nu eens loslaat? Hoe meer ik mijn drang om te begrijpen en verklaren opgeef, hoe vrolijker ik word. Dit werk is niet bedoeld om te duiden. Verwarren, de kijker terugbrengen naar een staat van waarnemen, zonder betekenis en duiding, daar is de kunstenaar op uit. In een soort kinderlijk verwondering kijk ik nog eens naar het schilderij. Alles ziet er nu anders uit, de jas is comfortabel, het geel van die vingers prachtig en vaas glorieus rood. Alleen die pupil-loze ogen boezemen me nog angst in. Maar ja, je kunt ook niet alles hebben.

Zwaan Kuiper is beeldend kunstenaar en Gerrit Rietveld Academie-alumnus.