‘En de koningin van de nacht werd Van Grunsven, die op de late zaterdagavond piaffeerde op de klanken van Edith Piaf voor de ogen van vijftigduizend mensen die ademloos toekeken hoe de symbiose tussen mens en paard in een gepassioneerde dans gestalte kreeg’, aldus NRC Handelsblad op 28 augustus 2006. In de dressuur is de piaffe één van de zwaarste oefeningen voor het paard. Het paard draaft op de plaats en moet constant in hetzelfde ritme blijven. Dit houdt een paard ongeveer dertig passen vol. Dan staat het schuim om de mond.

In de video Torn Horse van Mirjam Somers (1971) doet een paard zonder ruiter de piaffe en houdt dit zelfs ongeveer 150 passen vol, zonder dat het schuim om de mond staat. Ook als je niets weet van de ruitersport zie je aan het hele lichaam van het paard dat deze oefening extreem inspannend is. Je beseft dat dit paard in werkelijkheid niet zoveel passen achter elkaar heeft gemaakt, en toch wil je als toeschouwer het liefst dat het paard tot stilstand komt. Het is uitermate ongemakkelijk om dit dier zoveel aangeleerde en onnatuurlijke passen achter elkaar te zien maken.

Een zelfde verontrusting bekruipt je bij de sculpturen van Esther Bruggink (1971), die zijn opgebouwd uit stukjes transparante polyesterfilm die met borduurgaren rond een armatuur van messingdraad worden genaaid. In het beeld, dat een baby of embryo zou kunnen zijn, zie je door het transparante polyesterfilm een aderstructuur. Deze is gemaakt van roodgekleurd rubber. Net als het paard van Somers toont het zich kwetsbaar en lijkt het zich over te moeten leveren aan krachten waar het zelf geen invloed op heeft.

Het is duidelijk zichtbaar dat het werk van beide kunstenaars arbeidsintensief en tijdrovend is. De weg van het oorspronkelijke idee naar de gekozen uitdrukkingsvorm is lang. De kwetsbaarheid van de mens en de structuren waar de mens gewild en ongewild in verzeild raakt, worden door beide kunstenaars beklemmend in beeld gebracht. Zij gunnen zichzelf en ook de toeschouwer geen vrijblijvendheid.

De werken van Bruggink vinden hun oorsprong vaak in sprookjes en mythen. Net als de videowerken van Somers doen haar figuren op het eerste gezicht feeëriek aan. De benaderbaarheid is hierdoor groot. Ook de bijzondere technieken van Bruggink wil je graag van dichtbij bestuderen. Bij nadere beschouwing blijkt elk werk echter een oefening te zijn in het verdwijnen. Hoe dichterbij je komt, hoe groter de afstand lijkt te worden. Haar figuren balanceren tussen leven en dood, tussen slapen en waken, tussen diepe concentratie en coma. Verleidelijk, maar uiteindelijk onbereikbaar.

Het verdwijnen zie je ook terug in de video Persistence van Somers. Een vrouw ligt onder een boom en lijkt uiteindelijk in de grond te verzinken. Dit effect wordt bereikt door de bewegende schaduwen die steeds op haar gezicht vallen één voor één stil te zetten, totdat haar hele gezicht in de schaduw ligt en zij bijna samenvalt met de ondergrond. Het stilzetten van de schaduwen is zo subtiel gedaan, dat je eigenlijk niet door hebt wat er gebeurt. Lang blijf je denken dat de vrouw in de grond verdwijnt, maar uiteindelijk blijkt dat toch niet het geval te zijn. Slechts de schaduwen creëren de verwijdering.

In haar meest recente werk toont Bruggink een naakte vrouwenfiguur uit wit gips, die met haar kont omhoog op een wit bed ligt. Haar bruine haren liggen als een decoratie van vertakkingen om haar hoofd als een soort van ‘hortus conclusus’. Het hoofd lijkt te willen vluchten, terwijl het lichaam zich aanbiedt als seksuele prooi. De rug staat echter gekromd en niet hol. Ook hier balanceert de figuur weer op meerdere grenzen: aanvaller en slachtoffer, puber en volwassene, hoer en maagd.

De thematiek van beide kunstenaars lijkt bijna naadloos in elkaar over te gaan. Enkele jaren geleden maakten Bruggink en Somers gezamenlijk de video Fathom. Deze is nu niet te zien, maar als verbindend element is dat ook niet nodig. De tentoongestelde werken verbinden zich uit zichzelf met elkaar. Dat behoeft geen enkele katalysator.