@Milkshake op Twitter: ‘Stel je voor dat YouTube explodeert en jij staat ernaast. Filmpjes vliegen om je oren. T_Visionarium. Cool. Ga dat zien!’ Deze enthousiaste reactie op de audiovisuele installatie T_Visionarium OPEN CITY is een treffende omschrijving, want T_Visionarium is een tornado van beelden. Met een 3D-bril op stapte je een immense, zwartfluwelen tent binnen, die middenin de Zuiderkerk stond opgesteld. Daar werd je omringd door honderden zwevende beelden, die dankzij het 3D-effect rechtstreeks op je af leken te komen. Eén persoon tegelijk kon vanuit het midden van de tent met een afstandsbediening beelden selecteren en sturen.

T_Visionarium OPEN CITY is een innovatieve interface, ontwikkeld door het ICinema Centre for Interactive Cinema Research in Sydney en het Zentrum für Kunst und Medientechnologie in Karlsruhe. Het was in november 2009 te zien in de Zuiderkerk in Amsterdam als onderdeel van het project Eeuw van de Stad, een samenwerking tussen de VPRO en de vierde Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. De techniek van T_Visionarium werd ontwikkeld door een team van kunstenaars en media-experts, waaronder de Australiër Jeffrey Shaw. Het doel: op een associatieve manier een beeldverzameling presenteren. De oorspronkelijke versie was gevuld met 28 uur Australische televisie, zoals soaps en reality-tv. Doordat het beeldmateriaal is opgeknipt en in fragmenten wordt aangeboden, krijgt de gebruiker van de installatie inzicht in de beeldtaal van televisie. Tegelijkertijd kan hij uit alle losse fragmenten zijn eigen montage samenstellen.

VPRO-documentairemaker Bregtje van der Haak zag de installatie in Spanje en was zodanig onder de indruk dat ze contact opnam met Shaw om zijn installatie naar Nederland te halen. Shaw was enthousiast, vooral omdat T_Visionarium voor het eerst gevuld zou worden met nieuwe inhoud: beeldmateriaal van architectuur en steden uit de archieven van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

De bezoeker van T_Visionarium kan aan de slag met de controller. In een menu staan acht opties, met namen als ’tijd’, ’thematisch’ en ‘emotie’. Nadat je een of meerdere opties hebt aangevinkt, wervelen de beelden om je heen en herschikken ze zich. Vink je bijvoorbeeld de zoekterm ‘menselijk’ aan, dan word je na de herschikking omringd door beelden van pratende, lopende, spelende mensen. Als je vervolgens in een van die beelden met de cursor een mannelijk figuur aanklikt, is het idee dat de beelden van mannen zich voor je neus verzamelen, terwijl de vrouwenbeelden wegglijden. De werking van het keuzemenu en de zichtbaarheid van het effect van jouw keuzes laten echter te wensen over: na het aanklikken van een mannenhoofd zie ik nog steeds vrouwenbeelden voor me.

De installatie nodigt uit tot eindeloos spelen, klikken en slepen. De betekenis van de beelden verdwijnt echter al snel naar de achtergrond. Je hoort nauwelijks wat de persoon in het gekozen fragment vertelt, omdat je alweer verder zoekt naar een volgend beeld. De overrompelende techniek krijgt zo de overhand over de inhoud. Bovendien zijn de fragmenten in T_Visionarium als beeld niet bijster interessant. Door het documentaire karakter van het beeldmateriaal ben je al snel omringd door vooral ’talking heads’. Complete onderdompeling in beeld kan fijn zijn, maar dan kijk ik eerder uit naar een T_Visionarium gevuld met sferische en experimentele filmbeelden.