‘Waar het om gaat is een unieke correspondentie tussen een min of meer toevallige configuratie in een wezen met verbeelding en een suggestief object dat daar min of meer toevallig zijn ankers in slaat. Het enige niet-toevallige is de correspondentie zelf – in de wiskunde spreekt men van een ‘unieke afbeeldingsrelatie’ –, althans voor zolang die duurt (configuraties kunnen immers veranderen, en objecten hun suggesties verliezen)’.
—Patricia de Martelaere: Ik ben een God in’t diepst van jouw gedachten (in: Een Verlangen naar Ontroostbaarheid, 1993)

In de Amsterdamse Public Space With A Roof loopt sinds september 2006 het project Beauty Unrealized. Deel 2 daarvan startte in december en zal duren tot maart 2007. De organisatoren van het project, Tamuna Chabashvili, Adi Hollander, Vesna Madzoski en Angela Serino, stellen in hun verantwoording dat de dominante kunstpraktijk van het afgelopen decennium – die van de sociale interventies, discursieve strategieën en samenwerkingsverbanden – haar zeggingskracht en effectiviteit kwijt is en verzand is in formalisme. De kunstinstellingen die deze kunst steunen varen er wel bij, maar de doelgroepen die men wil bereiken geven niet thuis. De kunst van de afgelopen jaren heeft zich afgewend van de productie van ‘objects for contemplation’, bezinningsdingen. Daarmee heeft ze haar rol als inspiratiebron voor de individuele belangstellende opgegeven. Schoonheid doet er niet meer toe. Het publiek tast rond in een overdaad aan alledaagse werkelijkheid en voelt zich verloren.

Als reactie hierop en om een uitweg te vinden uit de impasse, bezint PSWAR zich met Beauty Unrealized op ‘het belang van schoonheid en de vraag hoe haar te definiëren’. Beauty Unrealized #2 bestaat naast een tentoonstelling uit lezingen en openbare interviews van en met kunstenaars, componisten, filmmakers en filosofen, uit publieke debatten, filmvoorstellingen en performances en uit een reader met een grote verzameling teksten van denkers, schrijvers, wetenschappers en kunstenaars. De tentoonstelling vormt het hart van het project. Daarvoor zal in de komende maanden een groot aantal kunstenaars, componisten, schrijvers, et cetera gevraagd worden om een lijst in te leveren met voorwerpen, boeken, muziekstukken en dergelijke, die een belangrijke invloed op hen en hun werk hebben gehad. De vraag dus naar de ‘niet-toevallige correspondentie’ in het citaat van De Martelaere.

De organisatoren van Beauty Unrealized #2 zagen zich ongetwijfeldgeplaatst voor het dilemma, voor de paradox zelfs, hoe van zo’n onderzoek naar schoonheid en inspiratie een tentoonstelling te maken die geen saaie presentatie zou zijn van het verzamelde materiaal. Hoe presenteer je het als een mooi en inspirerend geheel, als een ‘space for contemplation’, een bezinningsruimte? Het resultaat is een installatie waarvan je hoopt dat hij ergens blijvend een plaats zal krijgen. De relatief kleine ruimte van PSWAR is met zorg en raffinement omgetoverd tot een archief annex leesbibliotheek met twee niveau’s. Beneden zijn langs drie wanden schappen aangebracht, ingenieus in onderdelen half van de lege centrale ruimte afgewend, waarop de ‘favorietenlijstjes’ zijn verzameld. Die lijstjes zijn met plaklettertjes zorgvuldig aangebracht op vierkantje plankjes, die als boeken in een rij op de schappen staan. Twee dagen na de opening waren het er vijftig, maar dat aantal zal in de loop van de tijd flink groeien, er is plaats voor duizenden. Op het tweede niveau, aan twee kanten bereikbaar met smalle trappen, is een omgang met halfopen leeshokjes – besloten en open tegelijk – waar je de lijstjes rustig door kunt nemen en overdenken. De lijstjes zijn anoniem. Terecht: het versterkt de zeggingskracht ervan. Het gaat hier om het inspirerende, niet om de geïnspireerde.

Opvallend weinig beeldende kunstenaars figureren in de lijstjes. Dat zal aan de nog beperkte inbreng liggen. Er worden wel veel boeken genoemd en heel veel platen en composities, met name klassieke. Veel namen zijn van schrijvers en componisten die je bij kunstenaars verwachten zou (Beckett, Charms, Perec, Cage, Zappa), maar er zijn ook veel mij onbekende bij. Je nieuwsgierigheid is gewekt. Je krijgt de neiging om van de lijstjes waarop veel staat waar jij ook van houdt de onbekende namen en titels te noteren Heel mooi zijn de meer particuliere items, generators van de fantasie: ‘Old violet’, ‘Matchbox: ‘balabanovskaia spichechnaia fabrika’’, ‘Vef-is radio receiver, which can catch radio station ‘SVOBODA’’, ‘Blue hat (like from my grandfather)’. Je kijkt rond, overziet al die nog lege schappen en stelt je voor hoe ze zich geleidelijk aan zullen vullen, hoe ze op een gegeven moment vol zijn, hoe er een tweede ruimte als deze zal worden ingericht. En een derde. Je realiseert je dat ieders lijstje in de loop van de tijd verandert (configuraties kunnen immers veranderen en objecten hun suggesties verliezen), dat iedereen misschien wel elke dag een ander lijstje zou maken. Vol ontzag en nederigheid vraag je je af wat er op jouw lijstje zou komen. Opperbibliothecaris Jorge Luís Borges, zeker. En misschien deze installatie ook wel.