De zin van vragen zonder antwoorden

Sara Tas
Charlott Markus, UNTITLED (HIDE & KEEP) (2016)

Rumination Tale is de zesde door Plan B georganiseerde tentoonstelling in de door Mertens Frames gesponsorde projectruimte in Amsterdam-Noord. Ditmaal kregen kunstenaars Sara Bjarland en Charlott Markus de vrije hand om in deze kleine ruimte samen een tentoonstelling te maken. De kunstenaars ontmoetten elkaar nog niet zo lang geleden, vertelt Charlott Markus. Ze bleken beiden vaak het gevoel te hebben dat ze bezig zijn met het zoeken naar oplossingen voor zaken die onoplosbaar blijven; een onophoudelijke speurtocht zonder het vinden van een eindpunt of antwoord. Dit mondde uit in deze tentoonstelling over ‘het eindeloos herkauwen op dingen, en het knagende gevoel dat er misschien nog iets niet klopt’.

Deze Rumination Tale wordt in de ruimte vertaald in een op het eerste gezicht wat grauwig geheel van losstaande objecten en installaties. Een desolaat soort huiselijkheid lijkt de enige gemene deler. Wat het meeste opvalt is Charlott Markus’ installatie van vitrages. Deze zijn een reflectie van de vele vitrages van de bewoners van Amsterdam-Noord. In verschillende modellen en patronen proberen de semi-transparante stukjes stof de scheiding tussen binnen en buiten, privé en publiek, onszelf en de samenleving, op een subtiele manier aan te brengen. Een typisch Nederlands fenomeen dacht ik altijd, aangezien woningen hier vaak direct aan de straat grenzen. Maar ook Markus, die opgroeide in Zweden, herinnert zich de vitrage uit haar jeugd nog goed. Een twintigtal van deze halfdoorschijnende lapjes, allemaal ongewassen en tweedehands, heeft ze op zo’n manier in de ruimte gehangen dat er een nieuwe ruimte ontstaat. Deze is juist niet vanuit binnen, maar alleen van buitenaf door het raam te zien.

Op verschillende plaatsen in de tentoonstelling liggen stukken ventilatiebuizen, althans zo lijkt het. Maar de buis is verdwenen en alleen een vulling van grijsgekleurd gips ligt statisch op de grond. Het voelt zacht en fluwelig aan, bijna als huid. De tegenstrijdigheid tussen een buis die een huishouden van schone lucht hoort te voorzien, en deze vulling die viezig en zwaar aandoet, verwijst naar wat in de introductietekst wordt omschreven als ‘stagnatie en lucht die te zwaar is om te ademen.’

Boven in een hoek hangt een groezelige prop; een soort wespennest gemaakt van vergane plastic sinaasappelnetjes. In een andere hoek staat een verroeste stok van een oude mop. Beide gevonden voorwerpen die Bjarland uit hun originele context (lees: huisvuil) haalt en nu aan ons toont om stil te staan bij de materiële eigenschappen van alledaagse producten.

Achter de vitrages van Markus staan drie houten doosjes. Twee zijn er dicht, één staat er open op zijn kant. Er zitten twee foto’s in, maar deze tonen niets: twee ingepakte en dus onbekende objecten, gevonden in China, waar Markus een residency deed. Naast de doosjes staat een wit plankje. Was dit plankje eigenlijk bedoeld om hierop de doosjes aan de muur te presenteren? Zitten er ook foto’s in de andere doosjes? En wat zijn die ingepakte objecten? Ik stel mezelf deze vragen maar realiseer me dat het de bedoeling is dat ik hier geen antwoord op krijg. Dat er iets niet klopt, en dat ik er niet bij kan. Als ik hier langer over nadenk, bekruipt me het gevoel dat zoeken naar oplossingen op vragen die altijd open zullen blijven, in groter en kleiner verband, precies hetgeen is wat de wereld voort doet gaan. En dat dit is waar de tentoonstelling over gaat. Zo komt deze Rumination Tale toch nog samen in een verhaal dat groter is en helpt onszelf te verzoenen met de dingen die wij niet begrijpen.