De geest van Pierrot

Daniël Bertina
Ursula Mayer, THE CRYSTAL GAZE, 2007

Bij binnenkomst valt hij meteen op. Witgeschminkt gezicht, gestileerde pose en grote kraag: Pierrot, het prototype van de treurige stille clown, weergegeven op twee schilderijen van Donna Huddleston. Met mysterieuze blik, omringd door modernistische geometrische figuren, is hij een soort alwetende, onaantastbare heilige die in het luchtledige zweeft. De kleuren van de waterverf zijn zacht, waardoor het werk een zekere rust uitstraalt. De gezichten, handen en vingers van de twee clowns zijn aandachtig en gedetailleerd weergegeven. Zo vormen de twee clowns een subtiele aanwezigheid die toch de aandacht trekt. Geen overdaad en daardoor fascinerend.

Galerie Juliètte Jongma toont in de expositie Pierroting werk van Donna Huddleston, Karen Sargsyan en Ursula Mayer, die zich alledrie lieten inspireren door Pierrot. In de brochure wordt verwezen naar het Italiaanse beroepstoneel van de Commedia dell’Arte waaruit dit personage afkomstig zou zijn. Strikt genomen valt Pierrot niet onder de traditionele 16e eeuwse Commedia dell’Arte, maar is het afkomstig uit het Théâtre Italien van eind 17e eeuw. De functie van Pierrot binnen de ensemblestukken van het Théâtre Italien was het leveren van stil spel, dat door contrast met de overige spelers een soort subtiel en ironiserend commentaar op het getoonde leverde. Het is tekenend voor de iconische kracht van dit personage dat hij vier eeuwen na zijn geboorte nog steeds in de hedendaagse kunst voortleeft.

De symbiose van beeldende kunst en theater, die in deze tentoonstelling centraal staat, wordt expliciet in het werk van Karen Sargsyan in samenwerking met theatergroep ’t Barre Land. Gewapend met de absurdistische tekst Wooff! Wooff! Or who killed Richard Wagner? van Stefan Themerson gaan acteur Ingejan Ligthart Schenk en muzikant Roald van Oosten (van de bands Caesar en Ghost Trucker) een speelse, muzikale dialoog aan met sculpturen van Sargsyan. Twee dreigende mensachtige figuren, opgebouwd uit ontelbaar veel lagen scherp afgesneden karton en papier, staan licht te zwalken in de ruimte. Elk in een uitbundige pose op één voet verankerd aan hun voetstuk. Beide worden door middel van wieltjes tijdens het spel sporadisch bewogen. De acteur en muzikant zijn gemaskerd en dragen kostuums waarvan de stilering duidelijk terug te voeren is op de twee beelden. Het spel van Ligthart Schenk is kil en vervreemdend, ondanks de op het eerste gezicht vriendelijke directe communicatie met het publiek en de nodige komische situaties. Het spel draagt een indrukwekkende triestheid in zich, die ondanks de kwinkslagen in de tekst goed voelbaar is. De geest van Pierrot laat zich hier herkennen. Roald van Oosten levert met zang, verbale interruptie, gitaar, keyboard en samples een soundscape die de voorstelling een verfrissende gelaagdheid geeft.

Aan de muur rechts van het speelvlak hangt op ooghoogte een langwerpige horizontale houten sculptuur van Huddleston die lijkt te verwijzen naar de abstracte historische avant-garde. Dezelfde kleuren uit het werk van Huddleston komen terug in het werk van Sargsyan. Grijs, wit, geel en roze, maar allemaal vaal en vaag. Alsof het werk is afgeslepen door de geschiedenis.

Het kijken en bekeken worden in een theatrale setting, de spiegelfunctie van het personage Pierrot, is ook een thema in het werk van Ursula Mayer. Op twee gestileerde zwart-wit foto’s zijn gekostumeerde danseressen te zien in theatrale poses, terwijl ze geflankeerd worden door een modernistische eiachtige sculptuur op een standaard. Haar 16mm filminstallatie The Crystal Gaze toont in een loop drie vrouwen in jaren twintig baljurken die als één persoon een droomachtige stream of consciousness monoloog houden over zelfbeeld en de hang naar aandacht. Het prachtige, ingehouden acteerwerk houdt de vervreemdende tekst boeiend. De treurige starende blikken van de vrouwen doen denken aan de Pierrots in het werk van de andere kunstenaars. Als een soort Droste-effect worden de beelden in elkaar weerspiegeld en vloeien ze in elkaar over. Terwijl de tekst: ‘Is that all there is?’ wordt gezongen, valt het einde samen met het begin.

PIERROTING
Donna Huddleston, Ursula Mayer, Karen Sargsyan
t/m 26 juli 2008

Galerie Juliètte Jongma
Gerard Doustraat 128a, Amsterdam

Een registratie van WOOFF! WOOFF! OR WHO KILLED RICHARD WAGNER?
Performance van Roald van Oosten en Ingejan Ligthart Schenk i.s.m. Karen Sargsyan

Herhaling performance: 11 t/m 13 september 2008 in De Snijzaal
Hoefijzerstraat 10, Utrecht
www.barreland.nl

www.ghosttrucker.com

Ursula Mayer, THE CRYSTAL GAZE, 2007
Karen Sargsyan en 't Barre Land, WOOFF! WOOFF! OR WHO KILLED RICHARD WAGNER?, 2008