‘I have nothing to say / and I am saying it / and that is poetry / as I needed it.’
John Cage over zijn ‘three-movement silent piece’, een compositie getiteld 4’33’’
I. Herinnering aan een brief
I-1. Op tafel ligt een centimeter dikke laag witte klei – A4-formaat – waaruit een dicht bos van geboetseerde voetstukjes omhoogsteekt, als fragiele dragers voor nog te formuleren gedachten en gevoelens. Tezamen vormen ze de basis voor een brief, in afwachting van woorden – een voetstuk voor een leegte vol verlangen.
I-2. Een onverwacht antwoord kwam jaren later, toen de brief bij verplaatsing van zijn voetstuk – de tafel – is gegleden: kapot op de grond. Het fundament van voetstukjes gebroken, het fragiele construct van de taal ontzet en in (stof)resten uiteengevallen. In afwachting gebleven, zoals dat gaat bij verlegen verlangens.
I-3. Tot slot een laatste groet. De brief – een oude ruïne nu – zichtbaar gezwicht onder het gewicht van ingehouden woorden is teruggeplaatst op zijn voetstuk, een inktzwarte tafel. Gebroken stukken woorddrager liggen als archeologische overblijfselen op zwart A4-papier ernaast geordend. Het dragen losgelaten, is een gebroken brief weer in verwachting van woorden van herstel voor een kwetsbaar verlangen.
II. Afstand van een brief
II-1. data van een verlangen is een print van een gecodeerde brief – een grafische afbeelding van meetkundige informatie over de woorden op papier. Zoals de wereld in kaart wordt gebracht door het meten van de aarde, zijn binnen de wereld van het briefpapier de lengte x breedte x hoogte van de woorden opgemeten, hun coördinaten op papier bepaald en de positie van lettergrepen – ofwel breekpunten – uitgerekend. In deze brief zijn woorden omgezet in lijnen en cijfers, en vervangen door hun afmetingen. Deze data vormen de plattegrond voor het volgende werk.
II-2. dragen, een brief is een driedimensionale uitwerking van de vergaarde informatie, in een brief die is opgesteld uit kleine, met inkt geverfde dragertjes. Het is een voortzetting van het denken over de betekenis van dragen en het idee van (een) console, dat naast ondersteunen, verduren, en op een voetstuk plaatsen ook troosten betekent. In dragen, een brief zijn breekpunten daarom steunpunten, en is de data van een verlangen omgevormd tot driedimensionale dragers zwart van inkt. Om als kleine voetstukjes teruggeplaatst op papier het gewicht van de woorden te kunnen steunen, koesteren, dragen.
II-3. Als reactie heeft Marleen Kruithof een brief geschreven over het idee van een brief zonder woorden, als een document van verlangen vastgelegd in de tijd. Een onverwoestbaar verlangen, want een betekenisdrager zonder betekenis – zo schrijft de filosoof Jacques Lacan – kan niet vernietigd worden. Kan een brief zonder woorden nog wel gelezen worden? Ja, besluit Kruithof in haar brief aan een brief. Zo zijn de brieven met elkaar in dialoog, een uitwisseling in drie talen: in code, beeld en in woorden.
I. Herinnering aan een brief: tekst & beeld Marieke Ubbink. II. Afstand van een brief, II-1. & II-2.: tekst & beeld Marieke Ubbink. II-3.: tekst & brief Marleen Kruithof.
Het werk van Marieke Ubbink bestaat uit ontleding van beeldende taal, ruimtelijke verkenningen en innerlijke zoektochten: de beweging naar binnen – doordringen tot het in, inner, innerlijkst – en de moeizame tocht naar buiten. De compositie van brieven waren onderdeel van haar expositie met titel ‘don’t blow it’ (2019) – een ‘introductie’-tentoonstelling van uitwaaierende onderzoeken naar de betekenis van (on)zichtbaar zijn.
In het werk van Marleen Kruithof staan schaamte en verlangen centraal. Zij werkt op dit moment aan de korte verhalenbundel ‘Schaamte en omstreken’ over onvruchtbaar zijn in alle betekenissen van het woord.
