De ene bezoeker laat zich verleiden tot een duik in het blauwwitte ballenbad onder de winkel (The official BOOMboxxx a baLLLz temple aka the church of Beta ). De ander koopt liever wat munitie om als gewapende paratrooper (KILL, KILL, KILL) te mikken op de destructie van een berg dure poppetjes aan het eind van de 'subhuman wildstyle shooting range'. Een derde bedrukt in de printshop met ruitenwisserrakel en supersoaker zijn eigen t-shirt met het logo van Betamaxxx en de vierde sluit zich op in de soundbox iglo waar met twee simpele joystickjes fantastische beats te maken zijn. Nee, doorsnee kijkkunst is niet direct wat het vijfkoppige kunstenaarscollectief Betamaxxx tot en met 28 september laat zien bij MU in De Witte Dame in hun hometown Eindhoven. Daarvoor is hun eerste grote en volledig gezamenlijk gebouwde presentatie te speels, licht en interactief van karakter.

Betamaxxx is meer van de kermis. Wat niet betekent dat er tussen alle lowkey lol niet ook kritische noten gekraakt worden. Neem alleen al de titel CA$HRULEZ, die verwijst naar het wereldwijde massaconsumptie netwerk waarin artistieke gadgets over de virtuele toonbank vliegen. Betamaxxx is er mateloos door gefascineerd en in thuis, maar ook afkerig van. En soms zijn ze zelfs openlijk jaloers op de ogenschijnlijk simpele maar doeltreffende manier waarop toymarketeers hun prullenwaar maar ook prachtige hebbedingen aan de man weten te brengen.

Al die houdingen vinden hun weg in de manier waarop zij als kunstenaars omspringen met de dingen die deze wijdvertakte cultuurindustrie voortbrengt. Sterker nog ze voegen er hun eigen stroom aan prullaria en pretentieloze kunstwerkjes aan toe – van een kussentje met stickeropdruk en geluid (voor 1 euro te trekken uit de grijpautomaat), tot exclusief beschilderde Nike-dunks (80 euro per paar, beschilderd met de kleuren van Irak, Jamaica, Zuid-Korea of twee rivaliserende gangs uit Compton LA) en van een doorgesneden beestje (niet als verwijzing naar Damien Hirst maar anders pasten ze niet in de ballenautomaat) tot een speciale global mind controlll Rolexxx van kleurrijk plastic. Als bezoeker ga je dus altijd wel met iets naar buiten. Het ligt er maar aan wat je wilt spenderen. Bovendien is er ook een catalogus en een variëteit aan affiches. En voor een paar euro extra kan zelfs de speciaal geperste plaat vol fijne Betamaxxx mixen mee worden genomen.

En dat is precies wat Baschz, Nanda, Crackrock, PhetOne en Rocs – de vijf kunstenaars die samen de kern van Betamaxxx vormen – voor ogen stond toen zij een jaar geleden bij MU aanklopten met het verzoek of ze er een echte solo mochten maken. Het moest niet alleen een mooie tentoonstelling worden, er moest ook eens wat aan de strijkstok blijven hangen. Dat hoort nu eenmaal in de kunst, je telt pas mee wanneer je er als kunstenaar ook wat aan verdient. En hoezeer hun wortels ook liggen in de 'armelastige' straatcultuur en op het 'gratis' internet, in vluchtige projecten en stickeracties, helemaal afkerig van de kunstwereld zijn de Betamaxxxers niet. "Juist niet", zegt woordvoerder Baschz, "anders hadden we hier niet gestaan. Wij willen ons alleen niet vastpinnen op wat voor medium of plek dan ook. Bovendien willen we de dingen helemaal op onze eigen manier kunnen aanpakken."

Om de expositie bij MU te kunnen realiseren groeide Betamaxxx van los-vast gelegenheidscollectief uit tot een heuse stichting. Veel van de gadgets en boeken die ze in CA$HRULEZ te koop aanbieden kochten ze via internet en daarvoor is een creditcard onontbeerlijk. Om persoonlijke aansprakelijkheid te omzeilen moest die op naam van een stichting. Daarnaast moest de creditcard gedekt worden met subsidiegeld. En aanvragen daarvoor worden ook serieuzer genomen als ze van een stichting komen zo merkte Betamaxxx. Maar hoe moeizaam die eigen aanpak en serieuze transformatie ook was, het zwaarste moest nog komen: tijdens de heetste maand ooit sloten de Betamaxxxers zich dag en nacht op in MU om te bouwen aan het door hen beloofde spektakel: 'een combinatie van een Nintendo Super Mario videospel, een gemuteerde kermisattractie, een hortus botanicus, een binnenstedelijke constructieplaats en een fijne kunsttentoonstelling'.

Lijkt die belofte tot de van Betamaxxx bekende chaos te leiden, nu CA$HRULEZ eenmaal staat valt dat nogal mee. Druk is het alleen op en in de verschillende eilanden die ze in de MU-ruimte gecreëerd hebben, daartussen heerst de rust van een kunstzaal. Wat dat betreft is CA$HRULEZ de meest highbrow presentatie van Betamaxxx ooit. Neemt niet weg dat de uitdragerij/winkel boven het ballenbad en de automaten, de schietbaan, de drukkerij en de soundscape iglo toch het vertrouwde, felgekleurd schreeuwende Betamaxxx-uiterlijk hebben. Maar helaas pakken niet alle onderdelen van CA$HRULEZ even sterk uit. Zo trekt de Paste-zuil, waarop collega's die buiten op straat niets liever doen dan hun eigen ding over de Betamaxxx-werken plakken vrijelijk hun gang kunnen gaan, weinig belangstelling. En ook de kelder onder de winkel waarin zelfhulp wordt geboden temidden van doorgekopieerde fragmenten van intrigerende boektitels als How to start your own country en How to hide things in public spaces, komt niet echt uit de verf. Dit echter in tegenstelling tot de ‘Adopt or kiLLL subhuman wildstyle shooting range'. Vrijwel niemand kan de drang weerstaan een schot te wagen op een van de Kiss-poppetjes, Kubricks, Japanse Ultramen of Knockmannetjes die zichzelf op het hoofd timmeren. Een kogeltje is zo gekocht. Maar ook de echte verzamelaar loopt het water in de mond. Kan hij hier zo'n echt doorzichtig KAWS-mannetje adopteren? Natuurlijk kan dat, al heeft ie wel een gat in z'n buik door de schoten die er inmiddels op 'm gelost zijn. Niet erg, van zo'n handicap wordt ie vast minder duur. Nee dus! Want met gat is het niet alleen meer een KAWS-mannetje maar ook een uniek Betamaxxx-project en dus meer geld waard, volgens de regels van het kunstbedrijf, de CA$HRULEZ.

Maar wat CA$HRULEZ echt bijzonder maakt is de levendigheid van de presentatie. En dat mag je dus gewoon letterlijk nemen; er is/zijn altijd een of meer van de kunstenaars aanwezig. Ze runnen zelf de winkel en lopen rond om bezoekers aan te sporen tot actie of om de dubbele bodems van de verschillende onderdelen inzichtelijk te maken. Juist deze directe aanpak is typisch Betamaxxx, niet voor niets een van de spraakmakendste vertegenwoordigers van de do-it-yourself generatie jonge kunstenaars die zowel in Eindhoven als ver daarbuiten (Rotterdam, NY, LA, Johannesburg, Berlijn) naam maken. Het gebrek aan contact met het publiek dat zij met hun anonieme stickeracties of op het net ervaren, maken zij met CA$HRULEZ dan ook in een klap meer dan goed. Ze bespelen als het ware de bezoekers van hun presentatie en maken hen heel ongedwongen deelgenoot van hun kritische fascinatie voor de uitwassen van onze nutteloze massacultuur. Iets wat maar weinig jonge kunstenaars lukt, en dat in een officiële kunstruimte.