‘He won’t hurt you, mom.’ ‘He’s just a man from the moon, a man from the moon.’ In een kort filmpje speelt de Amerikaanse Kara Hearn de scène na waarin het jongetje Michael zijn moeder confronteert met de stervende E.T. Hearn vertolkt zelf alle rollen. Van schrik laat ze, als de moeder, haar kopje koffie langzaam leeglopen. Met een bruine capuchontrui speelt ze het aandoenlijke jongetje Elliott (kindster Henry Thomas), met ingevlochten haar en met een pruillipje Gertie (de jonge Drew Barrymore). En natuurlijk, met een groene capuchon over het hoofd getrokken en een groen badlaken om de buik gewikkeld, de beroemde alien.

De scène duurt minder dan een minuut en eindigt met de hulpeloze E.T. die op de badkamervloer ligt te kreunen. Toegegeven, Hearn is niet behept met al te veel acteertalent en de filmtechniek laat te wensen over. Maar in tegenstelling tot veel filmpjes op sites als Youtube of Googlevideo, is het haar niet te doen om een (makkelijke) parodie op de beroemde film. Met minimale middelen presenteert Hearn als het ware een blauwdruk van de filmscène en dwingt ze de kijker opnieuw positie te bepalen ten aanzien van de overbekende en tot cliché geworden film.

Het filmpje is een van de vele bijdragen aan Learning To Love You More, het project dat de Amerikaanse kunstenaars Miranda July en Harrell Fletcher in 2002 zijn begonnen. Op de website Learningtoloveyoumore.com presenteren ze een lijst van 63 creatieve opdrachten die deelnemers naar eigen inzicht kunnen uitvoeren. Zo is de E.T.-verfilming het resultaat van opdracht #47: Re-enact a scene from a movie that made someone else cry. De opdrachten variëren van luchtig (‘maak een papieren schaalmodel van je bed’) tot ernstig (‘breng tijd door met een stervend persoon’). Om in alle verscheidenheid toch een bepaalde mate van eenheid te bereiken zijn bij de meeste opdrachten het te gebruiken medium, materiaal, tot aan kleuren en formaten nauwkeurig omschreven.

Het succes van het project schuilt in de originele, inspirerende ideeën van July en Fletcher en de goede balans tussen het dwingende van de opdracht en de creatieve vrijheid van de individuele deelnemer. Op de website zijn inmiddels zo’n 5.000 bijdragen te vinden van deelnemers wereldwijd, waarbij opvalt dat het gemiddelde niveau van de bijdragen niet tegenvalt. Voor inzending van werk ligt de lat kennelijk hoger dan van het gemiddelde huis-tuin-en-keuken-knutselwerk.

Voor het Eindhovense kunstencentrum MU heeft een groep van negen jonge Californische curatoren een selectie gemaakt uit alle inzendingen en een overzichtstentoonstelling vormgegeven die een verrassende dwarsdoorsnede biedt van het project. Het werk is in de meeste gevallen per opdracht gegroepeerd, zonder dat er een specifieke route wordt aangegeven. Enkele opdrachten als ‘maak een slinger met een bemoedigende tekst’ of ‘schrijf je levensverhaal in minder dan een dag’ lopen als rode draad door de expositie heen. Als bezoeker kun je langs alle foto’s, video’s, objecten, boekjes en posters dwalen, alsof je voor het eerst op bezoek bent in een onbekende stad.

De aanpak van de curatoren kenmerkt zich door een bescheiden opstelling en de keuze voor elegante oplossingen om het werk te presenteren. Een posterrek voor de foto’s die gemaakt zijn van kussende vaders en moeders of foto’s vreemden die elkaars hand vasthouden. Een ouderwetse telefoon op een bijzettafeltje waarmee je fictieve telefoongesprekken kunt afluisteren. Een boekje met tips om jezelf te genezen (van een splinter of van liefdesverdriet). De vraag is wel waarom er zo veel curatoren bij deze expositie betrokken zijn. Het had wellicht ook met minder personele inzet gekund.

Met hun bescheiden aanpak doen de curatoren ook recht aan de twee initiatiefnemers, Miranda July en Harrell Fletcher. Op de website en in het boek dat onlangs bij het project verscheen staan de deelnemers centraal, de initiatiefnemers betrachten een grote mate van terughoudendheid. Dat is prijzenswaardig en lijkt de vraag over het ‘auteurschap’ van het werk naar de achtergrond te dwingen. Toch blijft dat een interessante kwestie. De deelnemers maken werk naar eigen inzicht, maar het zijn July en Fletcher die de opdrachten formuleren en de spelregels neerleggen. Ook op thematisch vlak ligt het project in lijn met het andere werk van Fletcher en July.

Fletcher, die in ons land niet veel bekendheid geniet, is een sociaal bewogen kunstenaar die veel community arts-projecten heeft opgezet. July is bij het grote publiek bekend als de hoofdrolspeelster, scenariste en regisseuse van de licht-filosofische en melancholische film Me And You And Everyone We Know. Ook verscheen onlangs haar verhalenbundel No One Belongs Here More Than You. Minder bekend is dat zij ook optreedt met multimediale performances (net als haar personage in Me and You) en zelfs enkele muziekalbums heeft uitgebracht. Wat opvalt is het nadrukkelijk terugkerende ‘you’ in de titels van haar grotere projecten. Wie wordt daarmee bedoeld? Is het de toeschouwer, lezer of deelnemer die door July wordt aangesproken?

In Learning To Love You More wordt de deelnemer gevraagd zijn of haar eigen fysieke en mentale omgeving met andere ogen te bekijken. Maak een foto van de rommel onder je bed. Maak een opname van het geluid dat je ’s nachts wakker houdt. Schrijf in dialoogvorm het telefoongesprek dat je graag nog eens zou willen voeren. Beschrijf wat er na je dood met je lichaam moet gebeuren. Het zijn vragen die dichtbij de deelnemer zelf staan en een beroep doen op zijn vermogen opnieuw te kijken, opnieuw te denken. Misschien zelfs om voor het eerst ergens naar te kijken, voor het eerst ergens over na te denken.

Door een opdracht uit te voeren, gaat de deelnemer een impliciet gesprek aan, met Fletcher, July, met alle andere deelnemers en bezoekers en met zichzelf. In die zin is het project ook een vraag om zich (in het publieke domein) bloot te geven, zich kwetsbaar op te stellen. Het spanningsveld dat hierdoor ontstaat, de kwetsbare ruimte waarin de een zich nu eens schuchter, dan weer uitbundig prijsgeeft aan de ander, staat ook centraal in het ‘eigen’ werk van July. Het universum van haar films, performances en verhalen lijkt slechts bevolkt door mensen die op een onhandige, moeizame manier toenadering tot elkaar zoeken en elkaar vervolgens weer afstoten.

De ‘you’ die je langzaam maar zeker meer moet leren liefhebben is dus niet alleen de schrijfster van de openhartige autobiografie, de man die goede adviezen geeft aan zichzelf op jongere leeftijd, of de maker van de slinger met de tekst ‘Death Is Not The End’. Door herkenning of juist verwondering, is het ook jezelf. En bovenal, is het datgene wat daartussen ligt, het besef van de fragiele ruimte waarin het ik gedefinieerd wordt ten opzichte van de ander.

* I Am The Walrus, Lennon & Mccartney