Villeroy & Boch, heeft die naam niet iets met koffiekopjes te maken, of toiletpotten? Even googelen levert hits op die verwijzen naar porselein, bestek en sanitair van de chique keramiek- en glasproducent Villeroy & Boch. Blijkbaar leenden Ellemieke Schoenmaker (1968) en Alex Jacobs (1973) de naam voor hun samenwerking als schilders, die in 2007 is ontstaan. In nog geen twee jaar schilderden zij 268 werken, hun 268 Masterpieces in RGB.

Ik kan het niet laten om uit te rekenen dat ze gemiddeld tien schilderijen per maand maken. Ze hangen lang niet allemaal in TENT.; in drie zalen worden in totaal zeventien werken getoond. Op de veelal grote doeken vloeien felle en fluorescerende kleuren vlammend in elkaar over, waarbij gebruik gemaakt werd van onder andere olie-, alkyd- en spuitbusverf. Terwijl de witte zalen sereen aandoen, is op de schilderijen van Villeroy & Boch van alles gaande. Dikwijls hebben zij zichzelf geportretteerd in de rol van kunstenaar als (anti-)held. In Dubbelportret bijvoorbeeld kijkt een versmolten gezicht van beide kunstenaars je indringend aan. De hoogte waarop dit doek hangt, versterkt het gevoel dat de kunstenaar zich boven de beschouwer verheft.

Toch lijkt het ironisch bedoeld. De relativering van de rol van de kunstenaar en van de positie van de (schilder-)kunst laat zich herhaaldelijk in hun werk zien, soms symbolisch, dan weer heel letterlijk. Escaping Criticism laat weinig te raden over. De kunstenaars, duidelijk herkenbaar hier als Schoenmaker en Jacobs, kruipen aan de achterzijde van een doek langs een spieraam weg. Alles is geschilderd, ook de houten kruisverbinding en het schilderij in het schilderij. Deze dubbele representatie, een enscenering waarin de eigen schilderijen onderdeel van een geschilderd tafereel zijn, is een terugkerend thema. Op Desperate Ambition (appearance/disappearance) staat een liftende vrouw op een kratje bier voor een groot schilderij van een snelweg. Onderaan het doek is nog een streepje ateliervloer zichtbaar. In haar hand houdt ze een handgeschreven bordje met daarop ‘Basel’, de stad met de grootste internationale kunstbeurs. Een donkere bosrand verdwijnt in het perspectief van de weg en de nachtelijke nevel. Hoewel titel en afbeelding voor zich spreken, is het niet duidelijk wat Villeroy & Boch precies aan de kaak wil stellen. Misschien dat de weg naar succes vooral een kwestie is van opgepikt worden.

Langs hun eigen creaties lijken de makers te willen ontsnappen aan wat hun kunst vertegenwoordigt. De kunstveiling, de opening van een tentoonstelling waar bezoekers meer belangstelling voor elkaar en voor de drank tonen dan voor het werk, de kunstkritiek die iets kan maken en breken; het zijn onderwerpen die zij letterlijk in beeld brengen. Maar daarmee distantiëren ze zich er niet van. Het wegsluipen aan de achterzijde van het canvas lijkt eerder op een verdwijntruc, op het zichzelf wegtoveren terwijl iedereen toekijkt. Hoewel status, geld en macht onderwerpen zijn die Villeroy & Boch aan de orde stelt, doen de schilderijen daar nergens echt een uitspraak over.

In de tentoonstellingstekst is te lezen dat Villeroy & Boch beelden samenstelt door een situatie te ensceneren, te fotograferen en vervolgens te bewerken of aan te vullen met beelden van internet. De stijl is realistisch, soms zelfs fotorealistisch. Het duo lijkt met deze werkwijze te koketteren; de toevoeging ‘in RGB’ aan de titel van de tentoonstelling verwijst immers naar een digitaal fotobestand. Bij vlagen meen ik sporen van bewerkingen in Photoshop te herkennen, maar dan vertaald naar ‘spontane’ vlekken. Het is me vaker opgevallen dat bij kunstenaars die volgens deze methode van een zorgvuldig geschilderde toevalligheid werken, dit bij de presentatie van hun werk wordt uitgelegd. Daar maakt mijn waardering plaats voor twijfel. De doeken zijn indrukwekkend door hun rijkdom aan kleur, maar lang weten ze niet te boeien. De manier van schilderen lijkt een goed uitgeoefende overwinning, waarin geen strijd gestreden is.

Toch laten enkele kleinere werken, die geen uitgesproken onderwerp lijken te hebben, een grote indruk achter. Zo toont The Depot een grauwe, vervallen opslagplaats waar een vijftal kleurige schilderijen tegen de muur staat. De eenvoud van het werk laat ruimte over voor de eigen fantasie. Ook de mystieke boslandschappen, die veelvuldig als setting van een tafereel dienen, zijn overtuigend geschilderd. De schilderijen waarin het gevecht tussen vorm en inhoud even wordt losgelaten, en het levendige kleurgebruik zijn eigen gang gaat, maken toch benieuwd naar de rest van de 268 Masterpieces.