Dwalen door een visueel feestje

Renata Ananias
Daniela Bershan, ORBITOCLAST, 2012

Onlangs is kunstproject Fatform een paar meter verhuisd naar de verlaten parkeergarage Klieverink en het aangrenzende kantoorgebouw. Omringd door grote modernistische flats, geasfalteerde speeltuinen en een nieuwbouwwijk in ontwikkeling. Overtuigend stedelijk, zelfs bij zonnig weer grauw en gevoelsmatig ver verwijderd van alle gangbare kunstinstellingen. Op deze nieuwe locatie zijn Ad de Jong en Manuel Klappe (bekend van de monumentale sculptuurtentoonstelling Beeld Hal Werk uit 2010) uitgenodigd om met oprichtster Daniele Bershan en in samenwerking met ontwerper Bas Oudt de groepstentoonstelling Present Forever te realiseren. De groepstentoonstelling toont maar liefst vijfenvijftig overwegend Nederlandse kunstenaars en hun werken.

Als deelnemend kunstenaar zal het een uitdaging zijn om een werk te produceren voor deze ruimte. De licht hellende betonnen vloer van de parkeergarage geeft een indrukwekkende entree waarbij de werken bij binnenkomst aan de bezoeker opdoemen. De spiraalvorm van het ongedwongen looptraject over de vier parkeerdekken maakt dat de verschillende werken vanuit opmerkelijke standpunten zijn te bezichtigen. Sommige werken zijn hierdoor zelfs op meerdere verdiepingen aanwezig, zoals de installatie Orbitoclast van Daniela Bershan (1980). Dit fragiele houten skelet wordt van binnenuit verlicht en door middel van huishoudfolie bij elkaar gehouden. De kwetsbare constructie richt zich als een futuristisch insect over een hek naar het hoger gelegen parkeerdek. Waar je ook gaat staan, het is nooit mogelijk het werk in zijn geheel te zien.

De tentoonstellingsmakers hebben afgezien van veel tekst en duiding. Slechts de naam van de kunstenaar en de titel van het werk worden vermeld. Hierdoor is het aan de bezoeker om een route door de tentoonstelling te kiezen. Deze kan vrij door de ruimte dwalen, zich door de verschillende werken laten aantrekken en zich langzaam via de spiraalvorm naar het dak laten leiden. De enorme schaal en het enigszins morsige karakter van de parkeergarage geeft een unieke sfeer en leent zich uitstekend voor de vele installaties, sculpturen, schilderijen en tekeningen.

Het uitgangspunt van de tentoonstelling is dat de toekomst zich niet aandient maar gemaakt kan worden. De kunstenaars geven vanuit hun visie op kunst invulling aan dit gegeven. Er zijn hierdoor zeer verschillende werken in de tentoonstelling aanwezig die de uiteenlopende richtingen waarin hedendaagse kunst zich ontwikkelt concretiseren. Hoewel niet alle werken dezelfde kwaliteit hebben, zorgt de basisgedachte voor veel opmerkelijke werken die de tentoonstelling tot een uitbundige visuele ervaring maken. Het geheel voelt energiek en ongeforceerd, waarschijnlijk omdat de tentoonstelling niet gebukt gaat onder een al te dwingend thema.

Er is ook een opvallend aantal humorvolle werken. Bijvoorbeeld Goede bedoelingen van Jos Houweling (1943), waarbij een wand van een opgetrokken houten constructie vol hangt met felgekleurde vrolijke en soms moeilijk te duiden boodschappen in ansichtkaartformaat. Of de hilarische installatie MEKAAR Stalag, Gulag & hangtieten tussen 50 alleen maar nette tinten Grijs movie van Jonas Ohlsson (1967). Hoewel de titel anders doet vermoeden bevat de installatie geen film, maar verschillende teksten die met zwarte viltstift en markers op wit papier zijn geschreven. Een ode aan borsten voor hun rebellie tegen de zwaartekracht wordt afgewisseld met een uitleg over de kunstenaarspraktijk. De korte verhalen en opmerkingen zijn aan verschillende steunbalken en zuilen van de parkeergarage bevestigd. Zilverkleurige stalactieten hangen aan het plafond. In het midden staat een luie stoel waarop tepels zijn geschilderd. Als de bezoeker hierin plaatsneemt lijkt het alsof deze borsten heeft. Met de zaklamp, bevestigd aan een bijzettafel, kunnen de teksten beschenen worden als een absurd stripverhaal in het donker.

De tentoonstelling kent nog meer bijzondere bijdragen. Op het bovenste parkeerdek kan een golfballetje geslagen worden in The Field, an Exercise to Be an Optimist van Sachi Miyachi (1978). Deze getimmerde installatie confronteert de bezoeker met een totaal onmogelijke opgave. Wat je ook probeert, die bal gaat er niet in. Helemaal onderin de spiraal van de tentoonstelling is het opvallende werk Sovereign van Lotte Geeven (1980) zeker niet te missen. Een Daimler Sovereign ligt op zijn dak. Het lijkt of iemand een moment eerder de macht over het stuur heeft verloren en in deze ongelukkige situatie terecht is gekomen. Een hoogtepunt is de gelegenheid – om getimed op een eierwekker – de schetsboeken van Job Koelewijn (1962) maximaal  vijf minuten door te bladeren.

Bij Present Forever is het vooral directe ervaring en vrije interpretatie die telt. Een ongedwongen route door een geweldige locatie met een grote hoeveelheid sterke werken. Alle reden dus om deze zomer af te reizen naar deze bijzondere uithoek van Amsterdam.

Jos Houweling, GOEDE BEDOELINGEN, 2012
Lotte Geeven, SOVEREIGN, 2012